Deze week stuitte ik op een artikel van hoogleraar Roos Vonk dat gepubliceerd is in de Volkskrant met als titel ‘Wie getuige is van onrecht en niets doet, maakt zich medeplichtig aan dat onrecht’.
Omstander-effect
Vonk noemt in het stuk het zogenoemde omstander-effect: als veel mensen getuige zijn van een noodgeval en niemand ingrijpt, krijgen allen de indruk dat het wel meevalt; anders had iemand al wel iets gedaan. Er wordt een parallel getrokken tussen dit effect en onze veehouderij, waarin de afgelopen jaren het ene na de andere gruwel praktijken boven water komen.
‘Happy Athlete’
De vertaalslag naar de paardensport is hiermee snel gemaakt. Op alle fronten wordt er hard gewerkt aan het verbeteren van het paarden welzijn. De term ‘Happy Athlete’ vliegt ons om de oren, de KNHS geeft het boek Paard en Welzijn uit, en de FEI heeft als belangrijke kernwaarde ‘Respect for the horse’, waarbij wordt beschreven dat ‘The welfare of the horse is at the heart of all our activities’, dit heeft zich geuit in een Code of Conduct for the welfare of the horse.
Medeplichtig
Maar ook in de paardensport is nog niet alles rozengeur en maneschijn en zijn er particulieren of bedrijven waar dieren worden behandeld als dingen, als gebruiksvoorwerp om te presteren of voor commerciële belangen. Neutraliteit is onmogelijk volgens Vonk: ‘’erover zwijgen, er niet tegenin gaan, betekent het gedogen en in stand houden en elkaar impliciet de boodschap geven dat het oké is. Maar wie getuige is van onrecht en niets doet – de inactivist -, maakt zich medeplichtig aan dat onrecht.’’
Generaliseren
Uit eigen ervaring kan ik helaas zeggen dat ik dit jaar al twee gevallen heb meegemaakt waarbij het welzijn van het paard zeker niet voorop stond. Zonder in detail te treden werd in de eerste situatie het paard finaal afgeslagen met een zweep tijdens de training op een welbekende dressuur- en handelstal. In het tweede geval werd een achterbeen omhoog gebonden met een legrope en werd het paard op 3 benen ‘gedesensibiliseerd’. In beide gevallen heb ik de werkplek verlaten. De eerste keer heb ik zelf per direct ontslag ingediend en de tweede keer mocht ik na het uitspreken van mijn mening, mijn spullen pakken en vertrekken.
Laat ik voorop stellen dat ik de paardensporters absoluut niet wil generaliseren. Gelukkig zijn er evengoed talloze voorbeelden waar het paardenwelzijn wél voorop staat en waar wel op basis van respect en vertrouwen met de dieren wordt gewerkt.
Iedereen medeplichtig?
Maar maken we ons niet allemaal medeplichtig aan onrecht door te zwijgen wanneer we het waarnemen? Het jaar is nog niet ten einde en ik heb al twee dergelijke situaties mee gemaakt. Ik ben er zeker van dat ik niet de enige kan zijn die deze situaties heeft meegemaakt.
En wat kan je hier als eenling nou in hemelsnaam tegen doen? Voor mij was het vreselijk moeilijk om voor mijn mening uit te komen. In de paardensport wordt kritiek soms lastig ontvangen en voelen mensen zich persoonlijk aangesproken. Maar nog vreselijker vond ik het idee om deze situaties zwijgend goed te keuren en om daardoor deel uit te maken van deze trainingsmethoden.
Daarnaast is er ook een deel dat opkijkt tegen bepaalde ruiters en amazones. Jij zelf hebt immers geen medailles behaald, hoe kan je daar dan iets van zeggen? Je zal er wel geen verstand van hebben. En niet iedereen kan zich simpelweg veroorloven om zijn of haar baan te verliezen.
Ben geen inactivist
Maar ik denk dat iedereen zijn boerenverstand kan gebruiken en laten we daarbij vooral kritisch zijn over ons eigen denken en handelen. Ben geen inactivist. Ga het gesprek aan wanneer je onrecht waarneemt. Laten we onze verantwoordelijkheid en respect naar elkaar en naar onze paarden, ten alle tijden, voorop stellen.
Renee Palland
Ook een bijdrage leveren aan Laat je horen!? Dat kan, graag zelfs! Klik hier voor de overzichtspagina met spelregels, uitleg en alle eerdere verschenen opinies.
Beste Renee, wat je schrijft is heel herkenbaar. Niet alleen in de paardenwereld, maar in onze hele maatschappij. Klokkenluiders worden gestraft voor hun eerlijkheid en mensen die te kritisch zijn, wordt de mond gesnoerd. Vaak gebeurt dat niet openlijk, maar via slinkse regelingen of protocollen. Wie daar niet in mee wil gaan, wordt automatisch uitgesloten. Zo werkt dat overal en zelfs in ons ‘democratische’ Nederland. Dus knikken we allemaal braaf ‘ja’ en sluiten we de ogen tegen beter weten in. Wij zijn heel goed geworden in stuisvogelpolitiek. Ook Hippisch Nederland is daar goed in geworden. Een recent voorbeeld: de discussie afgelopen week die de visie van internationaal jurylid Leif Thornblad heeft veroorzaakt. Tjonge, jonge, wat was onze vereniging KNHS daar snel bij om hem onderuit te halen in plaats van de dialoog met hem aan te gaan. Typisch Nederland!
Top actie om er tegen in te gaan, hoop dat er zo eens meer mensen opstaan.
Er wordt altijd gedaan alsof het in gerenommeerde stallen zo goed is voor de paarden, maar dat sprookje is al lang over voor mij en dan heb ik het over zowel trainingsmethoden als over het houden van paarden.
Beste Renee Palland,Ik ben mij er van bewust dat u dit goed meent, maar het probleem is ingewikkelder dan dat. Uw stelling dat iemand medeplichtig is aan paardenonrecht als hij het waarneemt en niet handelt is een stap te ver.Het is aan de verantwoordelijken van de organisatie om op te treden en dus de betrokkenen terecht te wijzen.In hoevere mag en kan een persoon zich bemoeien met wat iemand anders doet met zijn paarden op een wedstrijd.Waar ligt de lijn tussen goed en slecht? Welk risico loop ik als klokkeluider? Wat als het echt misgaat en het loopt uit de hand? Theoretisch is uw stelling een mooi statement maar in de praktijk een gevaarlijk spel.Trouwens als iedereen daar mee zou beginnen voorspel ik een onleefbare sfeer op de wedstrijden. Beter is het dus dit over te laten aan de stewards.Als ik het goed begrepen heb is dit toch hun werk. vr gr EC
Beste meneer Crul, helaas gebeurt het onrecht vaak achter de schermen thuis en niet of minder in het zicht op wedstrijden. De klokkenluider zal zijn baan riskeren, maar zal ook niet voor zo iemand willen werken, dus niet zo’n groot probleem. Een nieuwe baan in de sector vinden zal ws wel een probleem zijn.
Beste mevrouw Irene,Laat mij u eerst en vooral zeggen dat ik al uw reacties met veel interesse lees en deze waardeer en meestal ook beaam. Verontschuldig mij u ook te moeten zeggen dat ik niet antwoord op reacties geschreven door iemand waarvan ik de identiteit niet kan achterhalen.Ik weet dus graag met wie ik praat.Vermits U zich rechtstreeks tot mij richt doe ik dit nu beleefdheidshalve wel.Sorry voor mijn nog al arrogant lijkend begin. Situaties waar “paardenwelzijn in het gedrang komt” zijn er op vele plaatsen en van alle soorten.Ik focuste mij dus op één ervan, nml plaatsen waar mensen met hun paarden samen komen,wedstrijden, maneges enz.En als ik Renee Palland goed begrepen heb, had ze het daar eigenlijk wel over.En daar ging mijn vorige reactie dan ook expliciet over.Samengevat:Als ik er op een wedstrijd iemand zou op wijzen dat hij of zij een paard mishandeld, lig ik dan een uur later in het ziekenhuis of krijg ik bloemen.En jazeker er gebeuren achter de schermen op privéterein de wreedste dingen.En daar kunnen inderdaad alleen de mensen tussen komen die er zijn of eventueel werken (Als ze zelf de daders niet zijn).Ook geen simpele zaak.En de cruciale vraag,Waar ligt de lijn tussen aanvaardbaar en niet aanvaardbaar? We kunnen dit alleen verbeteren met er in de media te blijven op hameren,en zo de algemene morele mentaliteit trachten te verbeteren.De media is ons enige wapen tegen het machtsbastion die zich in de paardenwereld heeft gevormd.Voorwaarde is natuurlijk dat we dit weloverwogen en correct doen.vr gr EC