Zo nu en dan wordt erin de media gerapporteerd over de uitkomst van een procedure tussen een manege-eigenaar en een lesklant die letsel heeft opgelopen door een val van een manegepaard. Ongeacht de uitkomst, levert een dergelijke procedure altijd veel stof tot discussie op. De één zegt dat de manege-eigenaar aansprakelijk is omdat dat nu eenmaal in de wet staat en hij er meestal voor verzekerd is, de ander vindt dat je als ruiter een eigen verantwoordelijkheid hebt omdat je vrijwillig op het paard bent gaan zitten. De waarheid ligt meestal ergens in het midden.
In zijn algemeenheid is iemand slechts aansprakelijk voor schade die door zijn handelen is veroorzaakt, als diegene een verwijt kan worden gemaakt. De wetgever heeft op die algemene regel echter uitzonderingen gemaakt. Zo is een ouder van een kind aansprakelijk voor schade die het kind aan derden heeft toegebracht, ook al valt de ouder geen verwijt te maken. Hetzelfde geldt voor een automobilist die schade toebrengt aan een fietser, of voor een werkgever die aansprakelijk is voor fouten van zijn werknemer.
Ook voor de bezitter van een dier geldt een zogenaamde ‘risicoaansprakelijkheid’. In artikel 6:179 van het Burgerlijk Wetboek is vastgelegd dat een bezitter van een dier aansprakelijk is voor de door het dier aangerichte schade, ook wanneer de bezitter niets te verwijten valt.
Akelige ongevallen
Wanneer je in de databanken met jurisprudentie zoekt op ‘paard en ongeval’ komen de meest akelige gevallen naar voren. Een ruiter die van een steigerend manegepaard valt en vervolgens het paard bovenop zich krijgt, een paard dat schrikt tijdens een buitenrit en de ruiter op het beton werpt,en een leek op het gebied van paarden die nietsvermoedend een Fjord met huifkar huurt voor een ritje met het gezin en vervolgens wordt overreden door de huifkar.
Het lichamelijk letsel is meestal aanzienlijk en daarmee loopt de vermogensschade van het slachtoffer (denk bijvoorbeeld aan medische kosten en inkomstenderving) vaak behoorlijk in de papieren, zodat over de ‘ergste’ gevallen soms jarenlang wordt geprocedeerd. Veelal worden deze procedures uitgevochten tussen de verzekeraar van het slachtoffer die de medische kosten heeft moeten vergoeden en de bezitter van het paard.
Eigen risico
In beginsel is de bezitter dus voor 100% van de schade aansprakelijk. Dat kan anders zijn wanneer er sprake is van ‘eigen schuld’ van het slachtoffer. Een ieder die op een paard gaat zitten weet tot op zekere hoogte dat paarden onvoorspelbaar gedrag kunnen vertonen. Al worden alle mogelijke veiligheidsmaatregelen genomen, feit blijft dat paardrijden risico’s met zich meebrengt. In de meeste gevallen aanvaardt de ruiter het risico dat er iets gebeurt waardoor schade kan ontstaan. Of deze niet, gedeeltelijk of geheel voor rekening van de ruiter komt, hangt af van de specifieke omstandigheden.
Voorzorgsmaatregelen
Welke omstandigheden spelen nu een rol bij de verdeling van de schade tussen bezitter en slachtoffer?Een manege-eigenaar kan de verdeling van de aansprakelijkheid voor hem zo gunstig mogelijk maken door alle mogelijke voorzorgsmaatregelen te treffen: het rijden met helm verplichten, zorgen voor veilig harnachement en een veilige accommodatie, een ervaren instructeur inschakelen, alleen betrouwbare paarden inzetten,en het voorkomen van gevaarlijke situaties zoals het rijden langs een drukke weg tijdens een buitenrit.
Indien de manege-eigenaar niets valt te verwijten en hij alle veiligheidsmaatregelen in acht heeft genomen, zal hij in de meeste gevallen niet voor meer dan 50% van de schade aansprakelijk zijn. De overige 50% blijft dan voor rekening van het slachtoffer, die immers vrijwillig aan een risicovolle sport heeft deelgenomen.Deze verdeling kan anders uitpakken indien het slachtoffer zich niet aan de instructies heeft gehouden of roekeloos gedrag heeft vertoond. Als een ruiter een paard bijvoorbeeld ruw behandelt waardoor hij wordt afgeworpen, kan sprake zijn van een grotere mate van eigen schuld.
Datzelfde geldt voor de manege-eigenaar: het is raadzaam om een nieuwe leerling eerst in de bak te laten proefrijden alvorens deze mee te nemen op een buitenrit. Paarden die bekend staan als ‘lastig’ of die bijvoorbeeld regelmatig bokken bij het aangalopperen moeten niet worden bereden door onervaren ruiters.
In het geval van het ongeluk met de huifkar was het paard zonder enige begeleiding door een recreatiebedrijf verhuurd aan een leek op het gebied van paarden. Van het recreatiebedrijf had verwacht mogen worden dat zij navraag had gedaan naar de ervaring van de huurder met paarden en dat zij de mate van begeleiding van de tocht daarop zou hebben afgestemd. In dat geval bleef dan ook 100% van de schade voor rekening van het recreatiebedrijf.
‘U rijdt op eigen risico’ niet afdoende
De vraag is of een manege, naast het nemen van voorzorgsmaatregelen en het afsluiten van een aansprakelijkheidsverzekering, aansprakelijkheid kan voorkomen door het ophangen van het welbekende bordje met de tekst “Wij zijn niet aansprakelijk voor enige schade” of “U rijdt hier op eigen risico”. Het antwoord daarop is eenvoudig: nee, een dergelijk bordje helpt de manege niet. Ik schreef al eerder over de zogenaamde grijze en zwarte lijst met onredelijk bezwarende bedingen die in de wet zijn opgenomen. Een beding dat “de gebruiker of een derde geheel of ten dele bevrijdt van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding” wordt vermoed onredelijk bezwarend te zijn. ‘De gebruiker’ is degene die een dergelijk beding als algemene voorwaarde hanteert en handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. Bij een manege is daarvan eigenlijk altijd sprake. Slechts in uitzonderingsgevallen kan zo’n beding níet onredelijk bezwarend zijn. Het is aan de manege-eigenaar om aan te tonen waarom van een uitzondering sprake zou zijn. De situatie ligt dus anders wanneer je als particulier een dergelijk beding overeenkomt met degene die op jouw paard rijdt. Als je niets regelt, ben je volgens de wet als bezitter aansprakelijk, maar je kunt deze aansprakelijkheid beperken of uitsluiten door daarover afspraken te maken met degene die je op je paard laat rijden. Zorg er dan wel voor dat deze afspraken schriftelijk worden vastgelegd en dat de andere partij zich volledig bewust is van de juridische consequenties van deze afspraken.
Door advocaat Marieke ten Cate.
Dit artikel stond vrijdag 8 januari 2010 in De Paardenkrant.
Ik vraag me toch af in hoeverre het met de aansprakelijkheid staat in geval van een bijrijdersschap.
Ja, dat vraag ik me ook af!
Er staan toch inconsequentheden in dit artikel!
“Zo is een ouder van een kind aansprakelijk voor schade die het kind aan derden heeft toegebracht, ook al valt de ouder geen verwijt te maken. Hetzelfde geldt voor een automobilist die schade toebrengt aan een fietser…”
Hoe kun je in godsnaam een ouder met een automobilist vergelijken??? Die automobilist valt toch wel degelijk wat te verwijten als ie een fietser aanrijdt???
“een leek op het gebied van paarden die nietsvermoedend een Fjord met huifkar huurt voor een ritje met het gezin en vervolgens wordt overreden door de huifkar.”
Wat een oetlul ben je dan!! Volgens mij hebben we daar het koetsiersbewijs voor ingesteld. Alleen ook dom van het verhuurbedrijf om zo”n leek een levend wezen mee te geven.
“Een manege-eigenaar kan de verdeling van de aansprakelijkheid voor hem zo gunstig mogelijk maken door alle mogelijke voorzorgsmaatregelen te treffen: het rijden met helm verplichten, zorgen voor veilig harnachement …”
Is ook de verantwoordelijkheid van de ruiter. Daar is nou het ruiterbewijs goed voor, om te kunnen beoordelen of een manegehouder het goed voor elkaar heeft, alvorens je een paard huurt.
Gelukkig worden de meesten van ons niet geplaagd door enige kennis op dit gebied, gezien de reactie uit Timboektoe.
Het is een erg verhelderend en correct artikel. Fijn dat dit onderwerp eens wordt toegelicht.
Steeds vaker hoor ik dat mensen met paarden aansprakelijk gesteld worden voor het gedrag van hun paard. Logisch, er zijn immers steeds meer mensen met paarden maar het elkaar juridisch aansprakelijk stellen is niet een erg vriendelijke manier van omgaan met elkaar. Misbruik maken van het feit dat je een ander aansprakelijk kunt stellen resulteert in argwaan, miscommunicatie, een vervelende sfeer op stal en egoistisch streven naar eigen belang en eigen gelijk zonder oog te hebben voor inzet en belangen van anderen.
In heel wat gevallen is het zonder meer duidelijk dat jij aansprakelijk bent voor gedrag van je paard. Stel je loopt met je paard op de openbare weg en jouw paard springt op een geparkeerde auto. Gelukkig zijn er dan verzekeringen die dit soort zaken afhandelen. Anders wordt het wanneer je op een stal staat en je met elkaar een aantal zaken regelt zoals het binnen en buiten zetten. Iemand zet jouw paard buiten, er gebeurt wat en jouw paard beschadigt iets van een ander. Ben jij dan aansprakelijk of is degene die jouw paard naar buiten zet aansprakelijk? Of iemand anders zet jouw paard buiten, het dier schrikt, rent ergens tegen aan en beschadigt zich zelf. Mag, kan en wil jij dan degene aansprakelijk stellen die jouw paard vast had? Of in een ander geval: jouw paard staat met andere paarden in de wei. Een ander paard rent achter jouw paard aan en jouw paard springt door het draad. Jouw paard is erg geschrokken en heeft een wond aan het been. Mag, kan en wil jij de eigenaar van dat andere paard aansprakelijk stellen voor het gedrag van haar paard?
Jammer genoeg hebben verzekeringsmaatschappijen soms andere redenen om uit te keren dan dat burgers die hebben. Voor hen geldt een afweging in hoeveel tijd iets kost. Wanneer iemand dreigt met een rechtzaak kan daar wel eens veel tijd in gaan zitten en een verzekeringsmaatschappij kan er dan voor kiezen om dan maar gewoon te betalen terwijl het niet terecht hoeft te zijn dat iemand aansprakelijk gesteld wordt voor het gedrag van zijn of haar paard.
Laten we naar het laatste (waar gebeurde) voorval kijken. Paarden worden bij elkaar in de wei gezet op de eerste dag na de winter. Er is commotie wat natuurlijk logisch is op zo’n eerste dag. Er wordt gerend en gevlogen en er gaat wat mis. Er springt een paard door het draad, andere paarden er achter aan, iedereen schrikt en de commotie van de mensen die naast het weiland staan te gillen maakt de chaos groter. Uiteindelijk worden de paarden gevangen en uit elkaar gehaald. Een paard is in schock en de dierenarts moet er bij komen. Heel naar voor de eigenaar maar ook voor alle andere betrokkenen die natuurlijk erg meeleven. Het paard is enige tijd uit de running maar knapt weer op. Het gaat om een oude merrie die al jaren aan de magere kant is en altijd veel stress heeft. Is de eigenaar van het paard die de andere paarden opjaagt aansprakelijk voor de kosten die de eigenaar van het oude en zieke paard maakt? Of gaat het om paardengedrag, zo gaan paarden immers met elkaar om en helaas vallen er dan wel eens spaanders en is niemand aansprakelijk, hoort het gewoon bij het feit dat je zelf een dier neemt en daar voor moet zorgen?
Jammer genoeg is in dit geval de verzekeringsmaatschappij gezwicht voor de druk en heeft uitbetaald. Ik houd mijn hart vast dat door dit soort zaken nog meer paarden de dupe worden van menselijk gedrag, angst, argwaan en onkunde. Paarden binnen houden omdat je anders aansprakelijk gesteld kan worden? Paarden niet meer bij elkaar laten omdat je anders aansprakelijk gesteld kan worden? Paarden niet meer paard laten zijn omdat je anders aansprakelijk gesteld kan worden door een paardeneigenaar die weinig besef heeft van wat normaal paardengedrag is?
Ik ben het volledig een met Ros, Tienhoven! De dieren worden uiteindelijk de dupe van uit de hand lopend “menselijk” gedrag en bovendien begint het dan steeds meer op Amerikaanse praktijken te lijken… En wat als je paard straks niet meer buiten kan, omdat je wel eens aansprakelijk gesteld kan worden? Dan krijgt het beestje stalbenen, stalondeugden, etc. met alle mogelijke gevolgen en wie is er dan aansprakelijk? Waar is de grens…
Ik wil reageren op het stukje van Ros uit Tienhoven.
Waarom is het verkeerd dat een verzekeringsmaatschappij de kosten vergoed? Naar alle waarschijnlijkheid gaat het om een Aansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren en zal de verzekeringnemer hier geen enkel financieel nadeel aan ondervinden.
Een verzekeraar kan ook menen een uitkering te moeten doen zonder erkenning van aansprakelijkheid. Dan is het juist prettig voor de benadeelde en de eigenaar van het paard van de verzekeringnemer dat de kosten (deels) worden vergoed. Of zie ik het nu verkeert?
Dan heeft de vergoeding niets uit te staan met aansprakelijkheid, schuld, financieel nadeel van welke partij dan ook.
En kunnen alle paarden weer fijn samen buitenspelen. De eigenaren zijn dan immers ook allemaal blij.
Hoi Marianne,
Was het maar zo simpel. Ik weet niet of jij ooit aansprakelijk bent gesteld en gedreigd werd met rechtszaken maar ik zou het heel vervelend vinden. Het is namelijk niet een zakelijk geschil over geld maar iemand zegt dat het jouw schuld is dat haar paard ziek of kreupel is. In die zin heeft het gevolgen voor de onderlinge verhoudingen. De sfeer wordt er vermoedelijk niet beter op.
Daarbij komt dat als mensen bang zijn om aansprakelijk gesteld te worden ze bepaalde dingen niet meer zullen doen. Andermans paard bijvoorbeeld buiten zetten, of paarden bij elkaar in de wei laten omdat je het risico loopt aansprakelijkheid gesteld te worden. Zo wordt de kans groot dat mensen hun paarden dingen gaan onthouden uit angst om aansprakelijk gesteld te worden. Dingen die voor de paarden misschien wel heel vervelend zijn.
Nog erger vind ik het feit dat verzekeringsmaatschappijen dan zullen gaan bepalen wat normaal paardengedrag is of wat toelaatbaar is of niet. Een verzekeringsmaatschappij lijkt mij niet de meest deskundige partij als het om paardengedrag gaat.
Iedereen die paarden heeft, heeft af en toe te maken met ziekte van het dier. Dat is vervelend genoeg maar dat hoort bij het houden van dieren. Een dier dat een misstap maakt in de wei en kreupel raakt is natuurlijk vervelend maar is een ander paard wat daarbij in de buurt stond aansprakelijk of verantwoordelijk voor? Het paard binnenhouden en niet laten spelen met andere paarden voorkomt wellicht dat een paard zich verstapt maar ontneemt tegelijkertijd het paard enkele van zijn basisbehoeftes om zich paard te voelen, namelijk vrije beweging en sociaal contact met andere paarden.