Soms gaat het toch mis. Bijvoorbeeld wanneer er onvoldoende gras aanwezig is en de dieren gedwongen worden om naar andere gewassen op zoek te gaan om hun honger te stillen.
Na hakselen, drogen of inkuilen kunnen paarden grote hoeveelheden giftige planten opnemen, omdat de onaangename smaak dan vaak is verdwenen. Bovendien kunnen paarden de planten in hooi minder goed selecteren. Zo kunnen grote hoeveelheden giftige kruiden, zoals Jacobskruiskruid, met hooi worden opgegeten. Het grootste aantal vergiftigingen wordt echter vastgesteld na het voeren van tuinafval. Snoeiafval van bijvoorbeeld rododendron eten de paarden makkelijk op, terwijl ze normaliter de struik zelf links laten liggen. Jonge paarden zijn vaak nieuwsgierig en minder kieskeurig, dus sneller geneigd giftige planten op te eten.
Over het algemeen zijn herkauwers dankzij de pens in staat aanzienlijke hoeveelheden gif af te breken. Dit maakt hen minder gevoelig voor gifstoffen dan paarden. Herkauwers zijn bijvoorbeeld resistent tegen hoeveelheden vingerhoedskruid, die dodelijk zijn voor een paard. Of opname van giftige planten daadwerkelijk tot vergiftiging leidt, is afhankelijk van meerdere factoren, zoals het type gifstof, de hoeveelheid en het individu.
Giftige planten
Op nummer één in de lijst van giftige planten voor paarden staat Jacobskruiskruid. De alkaloïden in deze tweejarige plant leiden tot onomkeerbare leverschade. Vergiftiging treedt meestal op na langdurige opname van de plant. Het gevaar schuilt vooral in hooi; de slechte smaak verdwijnt, maar de gifstoffen blijven in gedroogde vorm werkzaam. Het incidenteel eten van kleine hoeveelheden zal niet zo snel tot ziekteverschijnselen leiden. Als paarden echter gedurende enkele dagen meerdere kilo’s Jacobskruiskruid eten of dit regelmatig gedurende een lange periode eten, kan dit wel tot leverschade leiden. Dit zorgt ervoor dat de schade aan de lever opstapelt, hetgeen tot ziekteverschijnselen leidt als de lever sterk is aangetast.
Als de lever niet meer werkt, kan het lichaam lichaamseigen (gif-)stoffen niet meer verwerken, waardoor deze zich opstapelen. Behalve galkleurstoffen hoopt zich ook ammoniak op dat normaal bij gezonde dieren door de lever wordt afgebroken. Ammoniakvergiftiging leidt tot aantasting van de hersenen, waardoor een paard zich raar gaat gedragen. Dit kan variëren van sufheid tot razernij.
Sint-Janskruid wordt vaak verward met Jacobskruiskruid, hoewel de gele bloemen en de blaadjes er duidelijk anders uitzien. Bij vergiftiging kan zonnebrand worden waargenomen. Dit wordt veroorzaakt, doordat de gifstof (hypericine) zich opstapelt in de huid en deze zeer gevoelig maakt voor zonnebrand (fotosensibilisatie). Voor paarden is twee kilo vers blad voldoende om symptomen te veroorzaken.
Bastaardklaver (Trifolium) komt algemeen voor in met name zure weilanden. De giftigheid is het hoogst in de lente en op vochtige weiden. Langdurige opname leidt tot leverschade en zonnebrand. Meerdere dieren zullen op één weide zonnebrand vertonen. Dit en de aanwezigheid van bastaardklaver wijst op vergiftiging door deze plant.
Giftige tuinplanten
Taxus is heel populair als haag, maar ook de meest giftige struik in West-Europa. Hoewel paarden de hagen onaangeroerd laten, zijn vergiftigingen berucht omdat het nogal eens in snoeiafval zit dat aan de dieren gevoerd wordt. Een dosis van 200 gram kan binnen een half uur een fatale hartstilstand bij een paard veroorzaken. Opname van kleinere hoeveelheden veroorzaakt koliek en diarree.
Na taxus is de gouden regen de meest giftige sierplant. Vooral de bloemen en de zaden bevatten een gifstof die diarree, koliek en tenslotte verlamming en ademstilstand teweegbrengt.
Ook de acaciaboom bevat – vooral in de schors – een zeer sterk gif dat zorgt voor koliek, spierzwakte, verlamming en tenslotte een hartstilstand. Er zijn gevallen bekend van paarden die een vergiftiging opliepen na het knabbelen aan weidepalen van acaciahout.
Behalve deze drie giftige planten, kun je jouw paard ook beter uit de buurt houden van buxus (750 gram leidt al tot een fatale ademhalingsstilstand) en rododendron, azalea, de heidesoort pieris en oleander (bevatten een sterk zenuwgif dat afhankelijk van de opgenomen hoeveelheid symptomen veroorzaken als speekselen, schuimbekken, knarsetanden, wankelen en acute dood).
Goed graslandbeheer
Het uitroeien van giftige, wilde planten in de weide is vaak moeilijk en een tamelijk zinloze operatie. Goed grasbeheer zal ervoor zorgen dat de giftige planten verdwijnen. De reden waarom bijvoorbeeld Jacobskruiskruid zo graag in een paardenweide groeit, is de behoefte van een open plekje van de plant om te kunnen kiemen. In een paardenweide wordt de bodem makkelijk verstoord. Doordat het gras kort wordt afgegraasd ontstaan er snel open zoden. Nog een paar tips:
- Plant geen giftige planten in de tuin op een plek waar paarden bij kunnen komen.
- Geef je paard nooit tuinafval te eten en gooi tuinafval niet op het weiland.
- Controleer vóór het maaien of het inweiden het weiland op de aanwezigheid van onder meer paardenstaarten, Jacobskruiskruid, Sint-Janskruid en adelaarsvaren. Bij het massaal voorkomen van bijvoorbeeld Jacobskruiskruid is omploegen en opnieuw inzaaien vaak de enig afdoende methode om de plant te bestrijden.
Hallo
Zouden jullie misschien ook een artikel over de zaailingen van de esdoorn kunnen plaatsen? Er is bij ons recent een pony ingeslapen die hiervan gegeten heeft en er ontstond atypische myopathie (spierschade).
De meeste mensen weten wel dat de helikoptertjes van de esdoorn giftig zijn maar realiseren zich niet dat de zaailingen ook levensgevaarlijk zijn.