Ga naar hoofdinhoud

Geslachtsbepaling veulen is geen sciencefiction

Veulen in stalZelf het geslacht van een veulen bepalen? Dat is geen sciencefiction, in Amerika en in Australië gebeurt het al. Technisch gezien kan het in Nederland ook, al wordt het hier tot nu toe alleen nog toegepast in de rundveesector. Maar het kan voor paardenfokkers interessant zijn.

“Er zijn verschillende manieren waarop vooraf het geslacht van een veulen te bepalen is”, vertelt Tom Stout, voortplantingsdeskundige bij de Universiteitskliniek voor Paarden van de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht. “De eerste manier is op dag zeven of acht na de bevruchting embryo’s spoelen en enkele cellen eruit halen. Met een zogenaamde PCR-test kan je vervolgens zoeken naar een Y-chromosoom, dat aangeeft dat het een mannelijk embryo betreft. Een omslachtige methode. En wat te doen met het embryo dat niet het gewenste geslacht heeft?

Weggooien?”
Een andere methode voor geslachtsbepaling is het scheiden van zaadcellen voor de bevruchting. Zaadcellen met een X-chromosoom bevatten vier procent meer DNA. Door het DNA van de spermacellen te kleuren met fluorescerende stof, is met een speciaal apparaat (een ‘flow cytometer’) het verschil te zien tussen X- en Y-chromosomen, waarna deze kunnen worden gescheiden. Er wordt dan gesproken van ‘gesekst’ sperma. Stout: “Nadeel is dat het scheiden niet honderd procent zuiver is, maar slechts zo’n negentig procent. Er kan een zaadcel van het ongewenste geslacht over het hoofd worden gezien en als net die voor de bevruchting zorgt, komt toch een veulen van dat geslacht. En het is een traag proces, het duurt zo’n drie à vier uur om vijftig miljoen zaadcellen van het gewenste geslacht te verzamelen. Alleen bij vers sperma blijven genoeg onbeschadigde zaadcellen over voor een goede kans op bevruchting. Bij diepvriessperma zijn de drachtigheidsresultaten aanmerkelijk slechter en dat geldt ook als je na scheiding sperma invriest en later gebruikt.”

Commercieel
In Nederland zijn meerdere apparaten waarmee zaadcellen kunnen worden gesorteerd. “Wij hebben er hier in Utrecht bijvoorbeeld ook eentje staan”, vertelt Stout. “Maar je hebt een licentie nodig om het commercieel te mogen inzetten.” Sexing Technologies in Deventer heeft deze scheidingstechniek voor spermacellen en de benodigde vergunningen als enige in Nederland in huis. Dit bedrijf maakt gebruik van een methode om de scheiding met luchtdruk te sturen. Frank de Graaf, directeur van de Europese afdeling van Sexing Technologies, legt uit dat de techniek niet eenvoudig is, om welke diersoort het ook gaat. “Maar het is wel mogelijk bij paarden.”

Jaarlijks maakt Sexing Technologies vijf miljoen rietjes gesekst sperma voor de rundveesector in de zestien laboratoria die het bedrijf overal ter wereld heeft. Er wordt daarnaast samengewerkt met bijvoorbeeld een dierentuin voor exotische dieren in Californië. Met succes is sperma van leeuwen en dolfijnen gescheiden, voor behoud van de genetische diversiteit van dierentuindieren. De Graaf: “Er worden per jaar miljoenen geïnvesteerd om het proces nog verder te verbeteren en met name te versnellen. Dat laatste is nodig om de kostprijs naar beneden te krijgen, zodat de technologie ook voor andere diersoorten commercieel kan worden ingezet.”

Lees meer over geslachtsbepaling bij veulens in De Paardenkrant Extra 2.

Foto: Lonneke Ruesink
Bron: Horses.nl/De Paardenkrant Extra – Tessa van Daalen

Eén reactie op “Geslachtsbepaling veulen is geen sciencefiction

  • Jeroen

    Zou dit een zeer kwalijke zaak vinden voor de ontwikkeling van de paardensector.

    Er zijn – en hopelijk blijven – zaken bestaan binnene de fokkerij die niet van te voren in te schatten zijn.

    Daarnaast wordt de genetische diversiteit geringer en is de kans groot op scheefgroei binnen de sexen.

    Mocht dit ooit werkelijkheid worden, dan is regulering in de vorm van aantallen sterk aan te bevelen!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.