Ga naar hoofdinhoud

Moderne dressuur draait alleen om spektakel

Jan MaiburgDe tienen die Edward Gal met Moorland’s Totilas scoorde op het onderdeel piaffe tijdens het Europees kampioenschap in Windsor hadden nooit gegeven mogen worden. Totilas’ gangen kloppen niet. Zijn bewegingen zijn veel te extreem en de takt ligt te hoog.

Takt zijn de intervallen in tijd en afstand tussen de verschillende bewegingsfasen. Totilas piaffeert in een takt van 110 beats per minute (bpm). Vertegenwoordigers van de Weense en Duitse school van klassieke rijkunst, Oberst Hans von Heydebreck en Szigismund Josipovich, schrijven in hun werk ‘Dressursport von Heute’ dat de takt in de piaffe hoogstens tussen de 80 en 100 bpm mag liggen.

Klassieke rijkunst is meetbaar! Dat doe je met een metronoom in je hand en met je ogen en oren open. Het paard loopt in takt als de bewegingsafloop van de achterbenen synchroon loopt met het hoorbare signaal van de metronoom.

Mooi kunstje
De dressuursport lijkt vandaag de dag alleen nog maar te draaien om show en spektakel. Een goed uitgevoerde piaffe komt tegenwoordig maar weinig voor. Een verkeerde piaffe komt voort uit een fout in de opleiding van het paard en is er van jongs af aan ingeslopen. Je kunt een paard wel terug leren te gaan naar de basis van de piaffe, maar dat gaat wel ten koste van het spektakel. En spektakel is precies wat jury en publiek tegenwoordig willen zien.

De moderne dressuur heeft meer weg van een circusact. Totilas laat een mooi kunstje zien, maar het is geen tien waard. Een acht of negen is meer dan genoeg. Waarom krijgt Totilas dan toch een tien? Dat heeft met vakkennis te maken. Daar ontbreekt het de heren en dames achter de jurytafels volledig aan. Ik heb in mijn leven al wel duizend piaffes gezien. De juryleden hebben er misschien maar 500 gezien, waarvan er tien goed zijn geweest. Het beoordelen van een goede piaffe zit hem in het opmerken van de details. Je moet leren hier oog voor te hebben, simpelweg door kennis op te doen.

Natuurlijke beweging
Tegenwoordig worden paarden zelfs gefokt voor het produceren van spectaculaire bewegingen. Van deze paarden kun je dus, als dat nodig is, een explosieve en bovenal gespannen piaffe vragen. Gezond is het echter niet. De Duitse paardenarts doctor Gerd Heuschmann schrijft in zijn boek ‘Tug of War – Classical versus Modern Dressage’ dat de enorme bewegingen die een dressuurpaard maakt wanneer hij in uitgestrekte draf over de diagonaal loopt even zwaar zijn als een volledige springproef. Een paard loopt in een dressuurproef twee keer de diagonaal in uitgestrekte draf dus in feite is dat twee keer een volledige springproef. Daar komen oefeningen als de piaffe, de passage en de pirouette overheen. Het paard moet deze bewegingen ook nog eens op de meest extreme manier uitvoeren. Moet je nagaan hoeveel kracht dat kost.

En dat terwijl de piaffe van oorsprong een beweging is die, zoals veel dressuuroefeningen, uit de natuur komt. Je ziet het nog steeds als je een hengst bij een merrie zet. De hengst wil indruk maken op de merrie en begint daarbij dikwijls te dribbelen, wat uiteindelijk resulteert in een gespannen, piaffe-achtige beweging bij hoogste opwinding.

Op rijtechnisch gebied werd de piaffe voor het eerst uitgevoerd tijdens veldslagen. De paarden bleven door het uitoefenen van de piaffe gefocust, maar het hield ze ook warm en in beweging. Op die manier waren ze klaar om snel voorwaarts in uitgestrekte draf of galop ten strijde te trekken.

Oordeel zelf
Tot slot, hoe herken je nou een goede piaffe? Daarvoor zijn tal van richtlijnen, maar de meest belangrijke en herkenbare zijn de volgende. Het paard moet tijdens de oefening beide diagonale beenparen gelijktijdig en op dezelfde hoogte van de grond tillen. Daarnaast moet het standbeen loodrecht onder het zwaartepunt van ruiter en paard staan en mag de voorknie nooit boven de verticale uitkomen terwijl het paard de lendenen buigt en de achterhand zakt.

Kijk en oordeel zelf wanneer je de volgende keer een Grand Prix-wedstrijd volgt. En zoek dan van tevoren in een Duits handboek over paardendressuur of -anatomie op hoe een paard al zijn gewrichten, pezen, banden en spieren moet spannen en buigen om de achterhand te laten zakken. Dan kun je, wanneer je tot een oordeel komt, dit oordeel ook onderbouwen.

Jan Maiburg is deskundige op het gebied van de klassieke dressuur en paardenhistoricus.
Deze opinie verscheen op vrijdag 25 september 2009 in De Paardenkrant

18 reacties op “Moderne dressuur draait alleen om spektakel

  • alissa

    Eindelijk.
    Zo zou de onlangs overleden Heer Ernest van Loon het ook beschreven hebben.

  • Ik heb de opinie gelezen en gelegd naast wat ik weet en denk.
    Ik heb ook de metronoom (welke ik persoonlijk veelvuldig gebruik tijdens trainingen met mijn leerlingen) aangezet bij de Windsor kür.
    Ik kom inderdaad op 110 BPM bij de piaffe, 108 bij de passage en wederom 108 bij de uitgestrekte draf. Petje af!! Verzameling en verruiming en daarbij de BPM zo dicht bij elkaar houden!
    En ik mis nergens de synchroniteit in het verzetten van het diagonale benenpaar.
    Dat is wat ik mijn leerlingen leer. verruimen is geen gas geven. blijf in hetzelfde ritme en verruim en verzamel.
    In de basissport en subtop is voor de draf overigens ongeveer 144 BPM heel mooi.
    Als mijn leerlingen binnen die range kunnen verzamelen en verruimen juich ik het dak eraf.
    Ik vind het persoonlijk nogal gevaarlijk om heilig te verklaren wat iemand ooit heeft bedacht en voorgeschreven. Dat was toen. In die situatie, in die fase van de evolutie, met die ruiters en met die paarden.
    Gebruiken we nog de zadels, bitten, hoefijzers, bodems van toen? Wat deed je toen met een kreupel paard? Was er een pees-echo? was er stamceltherapie? Of liepen de paarden met die ‘vroegah was alles goed’ methode geen blessures op?
    Moet je dat wel heilig verklaren? Dan moeten we ook nog samen naar het feest op onze florett…Lijkt me wel héél romantisch!
    En vergis je niet. Ik ben niet vóór spektakel. Ik ben voor kwaliteit en harmonie.
    Of alle tienen een tien waard waren waag ik ook te betwijfelen. Ik ben het er mee eens dat de juryleden erg passie- en hype-gevoelig kunnen zijn en meer op basis van kennis en meetkunde zouden moeten fungeren.
    Ik twijfel er niet aan dat Totilas een ‘once in a lifetime’ bewegingsfenomeen is en dat Edward dé aangewezen ruiter is om de excessen die dit paard huist in balans te brengen. En weldra zullen die tienen állemaal kloppen en wat dan? Waar blijft dan de competitie?
    Edward, werk maar rustig door aan de finetuning met je fenomenale paard!
    En juryleden, ik ben het eens met Jan Maiburg. Verzamel meer kennis en jureer onderdeel per onderdeel wat je ziet. De magie, de betovering, de hype zijn voorbehouden aan het publiek.

  • coriano

    Heel mooi jongens. Werd Ernst van Loon in het verleden niet eens heel lelijk aangevallen vanwege een beoordeling die hij gaf aan een heel slecht stappend paard ?!

  • Arabesk

    Topartikel!

    Elke ruiter zou eigenlijk de dvd van Heuschmann moeten kijken 🙂

  • Marcel Dufour

    Het is daarentegen wel zo dat als je het op deze manier benadert, je op den duur de jurering aan computers over kunt laten. Die meten, rekenen en ‘zien’ het allemaal veel beter en sneller dan wij.

  • antonio

    Niets dan lof over dit deskundig artikel. Niet alleen Ernest van Loon maar ook Henk. v. Bergen, en vele andere {top}ruiters/trainers die over zelfrespect beschikken zouden/zullen dit onderstrepen. Voor velen bestaat ethiek in onze moderne rijkunst niet meer. Forceer ons edele dier kapot is heden het motto.

  • Jammer dat er alweer kritiek komt op zoiets moois……

    Hoe je het keert of draait, wie denkt gelijk te hebben en wie niet………:

    Ik heb in ieder geval genoten van iedere proef van Edward en Totilas!!! Kippenvel en aan de buis gekluisterd; balen dat we op dat moment niet tussen het publiek zaten!!!

    Adelinde en Anky hebben ook fantastisch gereden en deze proeven waren een plezier om naar te mogen kijken.

    Waarom kunnen we niet gewoon APETROTS op deze kanjers zijn?!?! Ik ben in iedergeval super trots! Het zijn allemaal ware atleten die stinkend hun best doen.

    Waardeer deze ruiters, paarden en trainers inplaats van ze vaak (achteraf) aan te vallen.

    Klassieke africhting …………. ook hier gebeuren dingen die misschien NOG beter kunnen. Groot respect heb ik voor de mensen van de klassieke rijkunst, zeker voor Dhr. Ernest van Loon! Maar we moeten ook verder kijken en ons blijven verbeteren. 1 van de uitspraken van Dhr. Van Loon is ook: Een mensenleven is tekort om goed te leren paardrijden…………. Blijf leren, blijf verbeteren, maar doe het op een correcte manier. Als het allemaal zo fout is in de “nieuwe”-africhting, hoe komt het dan dat Bonfire er op zo’n hoge leeftijd nog zooo top uitziet en goed loopt???? Denk daar maar eens over na….

    Ik ben trots op Totilas, Parcival, Salinero en hun africhters! Wel of niet klassiek: THAT’S THE QUESTION maar een feit is het dat ze in Windsor KLASSE hebben laten zien! 

    Dhr. Caprilli zal begin 1900 ook op veel kritiek gestuit zijn, maar nu rijdt bijna iedereen volgens zijn methode!

  • IDD Caprilli,
    Juist ieder die op topniveau heeft weten te presteren zegt dat je met de paardensport nooit bent uitgeleerd. Dit weekend nog hoorde ik een doorgewinterd trainer en jurylid zeggen: “In de paardensport weet je pas alles als al je tien vingers even lang zijn… “.
    Dus hoe kun je dan blijven vasthouden aan klassiek en vroeger?

    Hoe kun je zeggen dat die klassieke school het ultieme is en tegelijkertijd zeggen dat je op een paard nooit bent uitgeleerd? Dat is een contradictie in terminus.
    Die grootheden van toen (zoals van Loon) waren grootheden omdat ze bleven leren en verkennen. Niemand is klaar en weet alles.

    De fokkerij wil specialiseren. Wil blijven leren en ontwikkelen. Het ultieme gespecialiseerde sportpaard fokken. De fokkerij evolueert altijd. Is Totilas een eerste hit in dat streven?

    En kom op nou, ziet iemand bij Totilas geforceerdheid en dwang? Volgens mij is de enige uitdaging voor Edward het enthousiasme en de fenomenale beweging van dit paard te leren doseren. Wederom moet Edward blijven leren..
    En dat is zo mooi aan deze sport. Als ieder alles wist en kon en er niets te leren viel, waren we al snel verveeld..

  • luckyl

    Hype of niet feit is dat Totilas zolang hij heel blijft zal blijven winnen overal! Dit is namelijk nog nooit vertoond of je nou voorstander of geen voorstander bent.. Totilas geeft dermate emotie, vertoond kuntsten die nog nooit getoond zijn door een paard. Mocht hij uit de sport gaan dan zal je zien dat zijn dekbrevet ook een ware hype gaat worden… Iedereen wil nu Totilas!! Edward zit de komende jaren op een nr 1 paard waar andere toppers niet in de buurt van gaan komen. De kansen zijn verkeken voor alle andere toppers.. en volgens mij komt dat door het simpele feit dat dit nog nooit vertoond is. En natuurlijk je kunt je afvragen is dit natuurlijk of niet.. maar de jury laat zich leiden door deze hype.. zo zit je jurysport nou eenmaal in elkaar. Zolang het jurysysteem blijft bestaan zoals deze nu is zal daar weinig verandering in komen.

    Saskia Dijkxhoorn

  • Ik ben het helemaal eens met Natasja Meijer en Caprilli..

    We leven NU, en wat toen was, was toen.. We streven telkens naar verbetering (ook in de fokkerij), dus ooit moeten de theorieën van vroeger worden aangepast aan wat er in de praktijk van nu gebeurt.

    En dat van die jury vind ik ook!! Zij moeten kritisch naar een proef kijken, al de rest is voor het publiek.

  • harriet1428

    Het duurde nog al lang voordat iemand een stok heeft gevonden, en slaan maar weer, typisch nederlands,

    de tijden vananderen, dus ook bewegingen
    en noem maar op

    dan kun je er wel Duitse handboeken op na gaan slaan ook deze zijn vast al verouderd
    wees blij voor Edward Gal dat hij een Totlitas mag rijden
    Het lijkt wel afgunst

  • Arabesk

    Op het plaatje dat bij dit artikel staat op de voorpagina van horses.nl lijkt Totilas meer op een tennessee walking horse dan op een dressuurpaard.

    Zijn we bezig met mooie gangen of met dressuur?

  • Meta

    Persoonlijk zou ik dit paard willen plaatsen in de Hall of Fame,naast Rembrandt,Michael Jackson,Beethoven,Moeder Theresa,Mandela,Eric Clapton,Claus Hempfling,Antoine de Both….enz enz….allemaal levende wezens die het hoogst haalbare daadwerkelijk tot uiting kunnen brengen …het is een gave….een kunst een opoffering…een liefde ….een ware passie….

    Ze hebben één gemene deler….het is hun NATUUR…populair gezegd…”ze hebben the X factor!!!

    Ons wordt alleen maar gevraagd daarvan te genieten!!!!

    Totilas is een dier wat gestuurd wordt door een mens….wat moet meedeinen op het ritme van de” mensenmuziek..”

    Je ziet dat Edward met de minste hulpen het paard voorwaarts en dan weer en zeer verzameld op de plaats weet te rijden.

    Het dier rijdt met zeer veel takt,ontspannen(rustige staart en normaal zelfs extra verlengen van de hals)oren gespitst op de ruiter,geen zichtbaar verzet (bv. mond open rare pijnlijke kauwbewegingen door de 2 ;-( bitten in de mond)

    Het dier vertoont een enorme impuls(swingen!!!!)
    Het loopt recht,wat betekent: Geen pijn en goed buikspiergebruik ter ondersteuning van de rug.

    Het dier is in staat om de ruiter zonder pijn te dragen.

    Totilas toont een grote werklust en gedrevenheid om te presteren….voor Edward,zijn baasje,voor het publiek? Who knows 😉 !!

    Ik ben ervan overtuigd dat Edward het allerbeste met Totilas voor heeft,hem met moed,beleid,liefde en trouw zal behandelen!

    Niets in deze combinatie straalt het tegendeel uit.

    Als het toch echt zo ver moet komen dat de computer en de metronoom een dressuurproef gaan jureren,dan zetten we het paardje van C&A midden in de ring ,gooien daar 50cent in en genieten als NOOIT tevoren!!

    😉

  • Chanine

    Tuurlijk !!!
    Ze zijn gewoon jarloers omdat het een Nederlands paard is en gewonnen heeft. Als een ander paard wint uit een ander land heben ze daar ook wel weer wat op hoor. Totilas is gewoon op dit moment de beste. Heel veel zijn er jarloers op maar ik vind het terecht !!..

    xx

  • @cupido11
    Afgunst speelt zeker een rol. ‘Iemand gaat verschrikkelijk goed? Laten we dan snel bekijken of we de euforie ergens mee kunnen afbreken. Dan voelen we onszelf weer wat succesvoller’.

    Of je al kunt zeggen dat Totilas Dé Beste is, zou ik niet durven zeggen.
    Ik denk dat Totilas op dit moment op de wereld het paard is met het meeste talent, het meeste vermogen en de meeste potentie. Al dat moois en al die power moet de jonge held nog leren doseren. Hij is al zo goed en gaat nog heel veel beter worden! En aan Edward de schone taak (denk ook dé meest passende ruiter) om hem daarin te begeleiden.

    Afgunst? Edward, een zeer wijze dame zei daarover eens tegen mij: “Afgunst moet je verdienen, medelijden krijg je cadeau”. Dus wees maar gewoon trots.

  • beert

    Gewoon niets anders dan waar, wat deze meneer zegt. Ik heb Totilas nog niet een keer een correcte uitgestrekte draf zien tonen, het enige wat er gebeurt is dat hij zijn voorbenen verheft en iets versnelt. Het achterbeen zou in de uitgestrekte draf ver voorbij de voorhoef afdruk gezet moeten worden, maar Totilas mag blij zijn als hij hem erin zet! Het achterbeen blijft totaal achterwege en dat is niet alleen in de uitgestrekte draf het geval.
    Hulde voor deze man! Tenminste nog een iemand met verstand die weet hoe een goed gaand dressuurpaard zich moet tonen.

    En dit heeft niets met jaloezie of iets dergelijks van doen, het is gewoon zoals het is en dat mag ook wel eens gezegd worden.

  • elly

    Wie zou dit paard nou niet willen hebben en/of rijden. Alleen er naar kijken is al een voorrecht.

    Dan maar niet correct bpm (had er echt nog nooit eerder van gehoord, maar rij/jureer dan ook geen topdressuur), onvoldoende ondertredend achterbeen en alle be/opmerkingen die ik hier lees.

    Nou worden we (NL) een keer 1 en dan lopen we onze combi en dienstdoende juryleden weer af te zeiken. We lijken wel boeren (daar is het ook nooit goed bij, of het is het weer dan weer de prijs).

  • Meta

    Hoi Beert….je hebt waarschijnlijk best wel gelijk,maar dit paard heeft gewoon the X factor 😉

    Ik denk dat Edward heel goed weet wat de aandachtpunten zijn….lang niet makkelijk met “such a private dancer” .

    Maar hij is nog zo jong ,heeft nog een hele cariërre voor zich….

    Ben ook benieuwd of deze score ooit nog door Edward geëvenaard gaat worden….pffff…zal een klus worden.
    Vooralsnog een heel bijzonder paard!

    😉

    Btw: had hij voor het uitstrekken ook een 10 gescored?

    In dat geval waren ze kennelijk in een trance geraakt 😉

    Totally Flabbergasted hahaaah ;-))

Reacties zijn uitgeschakeld.