Pagina 9 van: Paardenkrant 11 – 2021

vragen over rhinopneumonie

Als een rhino-uitbraak voorkomt kort na het vaccineren zou dat een gevolg kunnen
zijn van stress die ontstaat door het enten. Dan zorgt de stress ervoor dat het virus
in een drager weer actief wordt.

» Kijk het webinar gratis terug op
www.horses.nl/webinarrhino

Wetenschappelijk interessant
Hoe vreselijk de uitbraak van rhinopnuemonie in Valencia ook is, het kan ook
iets opleveren. Deze situatie is namelijk uniek en levert de wetenschap informatie
op die zij op een andere manier niet kan verzamelen. Hoogleraar Inwendige
Ziekten Paard Marianne Sloet: “Het is heel belangrijk dat de FEI de informatie
over het wel of niet gevaccineerd zijn van de paarden en hun eventuele ziekte-
verloop boven tafel krijgt en deelt met onderzoekers. Het gaat om 752 paarden
in Valencia, waarvan een deel wel en een deel niet gevaccineerd was. Hoeveel
paarden van beide groepen hadden koorts, hoeveel kregen er neurologische ver-
schijnselen en hoeveel kwamen er te overlijden? Met deze aantallen levert dit
informatie op waar we echt conclusies uit kunnen trekken over het belang van
vaccineren.” Marianne Sloet heeft bij de FEI aangedrongen op het verzamelen
en openbaar maken van deze gegevens.

woensdag 17 maart 2021 | 9VETERINAIR

volstaan met goed handen wassen en

reinigen van eventueel instrumenta-

rium voor je naar een volgend bedrijf

gaat.

Wanneer er op een bedrijf een uit-

braak van een besmettelijke ziekte

heerst, dient verregaande hygiëne te

worden gehandhaafd, vergelijkbaar

met het betreden van een varkensbe-

drijf. Dus handen wassen, eventueel

douchen (haren!), schone kleren en

schone schoenen/laarzen.

8. Hoe lang overleeft het virus op

kleding en handen? Helpt een ont-

smettingsbak voor schoenen of is

dat overdreven?

Het overleven van virusdeeltjes op

kleding en materialen varieert enorm

en kan volgens literatuurgegevens

variëren van enkele uren tot 35

dagen, al neemt de hoeveelheid virus

binnen enkele dagen al fors af en

hangt het tevens samen met de aard

van de besmette materialen, de om-

gevingstemperatuur, de blootstelling

aan UV (zonlicht), de relatieve voch-

tigheid enzovoorts. Het is vooral be-

langrijk om je te realiseren dat het

virus dus ook indirect overgedragen

kan worden. Verder moet men er ook

aan denken dat desinfecteren alleen

zin heeft na grondige huishoudelijke

reiniging. Desinfectantia werken al-

leen als al het vuil eerst goed is ver-

wijderd. Desinfectiebakken kunnen

een goede toevoeging zijn, maar al-

leen als ze goed schoongehouden

worden en iedereen schoeisel draagt

waarmee men voldoende diep in

zo’n bak kan stappen.

9. Ik heb begrepen dat 50-60 procent

van de paarden (latent) rhino mee-

draagt. Hoe verhoudt zich dat tot

uitbraken? Zijn latente dragers

minder vatbaar? Maakt het niet uit?

We weten dat paarden die in het

bloed antilichamen tegen het equine

herpes virus hebben eerder met het

virus in contact zijn geweest. Het

virus kan zich dan ergens in het li-

chaam (in lymfeknopen, in verspreid

lymfeweefsel, in zenuwknopen of el-

ders) ‘verstopt’ hebben. Dit is bij het

levende dier niet aan te tonen. Dit

virus kan vervolgens, bijvoorbeeld

onder stress-omstandigheden, weer

actief worden. Er zijn geen gegevens

die aantonen of dragers wel of niet

minder vatbaar voor rhinopneumo-

nie zijn.

10. Als paarden al antilichamen

tegen rhinopneumonie hebben,

moet je dan nog enten?

Heel veel paarden zullen wel wat an-

tilichamen tegen rhinopneumonie

hebben, maar het gaat erom dat er

voldoende antilichamen zijn en dat

ook de cel-gebonden afweer vol-

doende op niveau is. Antistoffen zijn

relatief makkelijk te meten, maar

voor veel virusinfecties is er geen

duidelijke relatie tussen antilichaam-

niveaus en bescherming en speelt de

celgebonden afweer (die veel moei-

lijker te meten is) een veel belangrij-

kere rol. Vervolgens hangt wel of

niet ziek worden ook samen met de

infectiedruk (de hoeveel virus die

aanwezig is rond het paard, bijvoor-

beeld door zieke paarden die het

virus uitscheiden). Een gevaccineerd

paard heeft meer antistoffen tegen

het virus en zal dus minder kans

lopen om ziek te worden en als ze

dan wel ziek worden, zijn ze meestal

minder ziek en scheiden dan door-

gaans ook minder virus uit.

11. Zijn er bijwerkingen bekend

van/na het vaccineren? Zo ja

welke en hoe groot is de kans dat

mijn paard daar last van krijgt?

Op dit moment zijn er geen meldin-

gen van ernstige bijwerkingen van

het vaccin van Zoetis of Boehringer.

Echter, iedere injectie geeft de kans

op een reactie. Doorgaans is dit alleen

een lokale reactie (bult) op de plaats

van de injectie en heel, heel soms een

‘anafylactische’ reactie. Denk er aan

dat op dit moment (12 maart, red.) de

vaccins niet leverbaar zijn. Een en-

kele dierenarts heeft nog wat.

12. Ik heb verhalen gehoord van

een rhino-uitbraak na het enten.

Hoe groot is het risico dat dat ge-

beurt?

Equine herpes virus is een virus dat

gewoon in Nederland aanwezig is.

Ook kan een paard drager zijn. De

kans dat het vaccin zelf rhinopneu-

monie veroorzaakt is nihil. De op dit

moment beschikbare rhino-vaccins

zijn namelijk geïnactiveerde vac-

cins, dus daar zit geen levend virus

in. Als er bij het vaccineren van een

hele stal veel stress optreedt kan het

virus in een drager weer actief wor-

den. Bovendien komen er geregeld

uitbraken voor en dus ook wel eens

direct na het vaccineren. Dan was de

uitbraak dus eigenlijk al begonnen

en zaten paarden in de zogenaamde

incubatietijd, de tijd tussen contact

met het virus en de eerste ziekte-

symptomen. De suggestie ontstaat

dan dat de uitbraak door de vaccina-

tie komt, terwijl het vaccin nog niet

eens de kans gehad heeft om zijn

werk te doen. Denk aan de bescher-

ming die pas echt goed optreedt en-

kele weken na de tweede COVID-

19 vaccinatie.

13. Kunnen jullie meer zeggen

over de zin of onzin van vaccine-

ren? Bijvoorbeeld van een 5-jarige

paard dat hoogstwaarschijnlijk al

jaren drager is van het virus?

Vaccineren heeft niet zoveel zin voor

individuele dieren. Als men wil vac-

cineren dan moet dat voor alle paar-

den op een bedrijf. Voor

rhinopneumonie geldt dat een basis-

vaccinatie nodig is van twee injecties

met vier weken er tussen en daarna

iedere zes maanden. Drachtige mer-

ries moeten op de vijfde, zevende en

negende maand van de dracht wor-

den gevaccineerd. Het is dus niet

verstandig per paard te bepalen of

vaccineren wel of niet zinvol is. Dat

geldt precies zo voor influenza. Bij

een ziekte die door muggen wordt

overgebracht zoals westnijlvirus is

vaccineren van individuele dieren

wel zinvol, want die ziekte gaat niet

van dier naar dier.

Verder moet men zich realiseren dat

vaccineren niet beschermt tegen de

neurologische vorm van rhinopneu-

monie. Hoeveel bescherming de vac-

cinatie daar biedt zal hopelijk blijken

uit het onderzoek dat de FEI gaat

doen met alle gegevens uit Valencia.

Dan wordt hopelijk duidelijk of ge-

vaccineerde paarden nu wel of niet

in het voordeel waren (zie kader).

14. Kunnen de experts een voor-

spelling doen van hoe de komende

tijd er uit gaat zien? Hoe lang ver-

wachten jullie dat deze uitbraak

gaat duren en hoe lang zullen we

de gevolgen hiervan merken?

Ook de KNMvD heeft geen glazen

bol. Pas als duidelijk wordt hoe de

infectie onder de springpaarden en

hun stalgenoten zich nu verder ver-

spreidt in de komende weken, kan

gekeken worden wanneer wedstrij-

den in dat segment van de sport

eventueel weer kunnen starten. De

FEI neemt hierover voor de topsport

de beslissingen.

De belangrijkste les die van de uit-

braak in Valencia moet worden ge-

leerd is dat paarden die reizen

dagelijks getemperatuurd moeten

worden (liefst twee keer daags als

onderdeel van de verzorging) en dat

bij geringe verhoging (boven 38,2
oC) een paard direct apart moet wor-

den gezet. Natuurlijk moet men met

een paard met koorts ook niet op pad

gaan.

Op een concours is het raadzaam om alle paarden twee keer daags te tempera-
turen. Bij koorts dient ieder paard direct geïsoleerd te worden.

Wanneer er op een bedrijf een uitbraak van een besmettelijke ziekte heerst,
dient verregaande hygiëne te worden gehandhaafd. Desinfecteren heeft echter
alleen zin na grondige huishoudelijke reiniging.

‘Het is heel belangrijk dat de FEI de informatie
over het wel of niet gevaccineerd zijn van de

paarden en hun eventuele ziekteverloop boven
tafel krijgt en deelt met onderzoekers’

‘Vaccineren heeft niet zoveel zin voor individu-
ele dieren. Als men wil vaccineren dan moet

dat voor alle paarden op een bedrijf’