Pagina 11 van: Paardenkrant 23-2022

door Jacquelien van Tartwijk

“Er is de afgelopen dertig jaar
veel onderzoek gedaan naar bles-
surepreventie door middel van
metingen. We hebben al veel we-
tenschappelijke kennis opgedaan
over hoe wij met technologie de
beweging van paarden objectief
in beeld kunnen brengen”, vertelt
Filipe Serra Bragança, dierenarts
en onderzoeker op het gebied van
bewegingsanalyse en nauw bij het
project betrokken. Serra Bragança
komt uit Portugal en deed zijn
opleiding diergeneeskunde in Lis-
sabon. “Na mijn studie werkte ik
twee jaar in Engeland als paarden-
dierenarts en daarna ging ik naar

Utrecht om mijn promotie te be-
ginnen in het kader van locomotie-
onderzoek en bewegingsanalyse
van paarden.” Dat hij vloeiend Ne-
derlands spreekt is vooral te dan-
ken aan zijn Nederlandse vrouw.
“Sinds mijn vijfde rijd ik paard.
Dat was nadat we op familiebe-
zoek waren geweest in Texas waar
ze paard reden. Daar heb ik het
paardenvirus opgelopen.” Inmid-

dels rijdt hij nog slechts af en toe
en gaat veel van de tijd en aandacht
naar zijn vijfjarige dochter die po-
nyrijdt en het onderzoek.

Juiste moment
“Er zijn een paar belangrijke din-
gen gebeurd de afgelopen jaren
waardoor ik denk dat nu het juiste
moment daar is om dit onderzoek
te starten. Als eerste is de technolo-
gie meer beschikbaar en bruikbaar.
We hebben kleinere sensoren met
batterijen, alles is vrijwel draad-
loos en het is betaalbaar waardoor
het ook beschikbaar is buiten het
laboratorium. Daarnaast hebben
we de laatste paar jaar de capaciteit
gekregen om data te analyseren op

basis van kunstmatige intelligen-
tie en heel complexe algoritmes.
We kunnen nu niet alleen dit soort
moeilijke data verzamelen, maar
ook analyseren.”

Data verzamelen
Er is al veel bruikbare kennis ver-
zameld om te kunnen bepalen waar
een paard kreupel is. “Die techno-
logie bestaat al voor dierenartsen

die de metingen kunnen gebruiken
voor kreupelheidsonderzoek naast
klinisch onderzoek, röntgenfoto’s,
een echo of MRI. Maar nu willen
we gaan bepalen wat normaal be-
wegen bij een gezond paard is, dus
vóórdat het dier kreupel wordt. Als
een paard dan buiten deze referen-
tiekaders gaat bewegen, weten we
dat er iets aan de hand is en moe-
ten we verder kijken. Het heeft
veel te maken met het welzijn van
paarden, want we kunnen zo kreu-
pelheden in een vroeg stadium
identificeren voor het een groter
probleem wordt. Daarom willen
we nu eerst veel paarden meten en
data verzamelen.” Het is de bedoe-
ling om van minimaal tweehonderd
paarden van diverse leeftijden, ver-
schillende niveaus en disciplines
gegevens te verzamelen. Daarvoor
worden sensoren gebruikt die de
beweging en spierspanning van het
paard kunnen meten.
“We willen ook weten wat risico-
factoren zijn, als we bijvoorbeeld
praten over intensiteit van werk.
Hoe kunnen we de training van
paarden monitoren op basis van
technologie en zo zorgen voor een
vroeg alarmeringssysteem.”

Elektromyografie
Voor het onderzoek wordt een com-
binatie van verschillende sensoren
gebruikt. “We hebben bewegings-
sensoren op de benen en bovenlijn
waarmee we de hele beweging van
het paard kunnen monitoren, Maar
we hebben ook oppervlakkige
EMG-sensoren. Elektromyografie
is een technologie waarmee we de
spanning van de spieren kunnen
meten. Die kunnen we, in tegen-
stelling tot de beweging, niet met
ons blote oog zien. Wat de spier
doet, kan niemand zien en daar
denken we nog extra informatie
uit te kunnen halen voor complexe
dingen zoals de beweging van de
rug en achterbenen. Met andere
sensoren zoals de teugeldrukmeter
kunnen we ook meten wat er ge-
beurt in de interactie tussen paard
en ruiter. In het volgende stadium
van het project willen we dan ook
de ruiter gaan meten met EMG-
sensoren om die interactie com-
pleter in beeld te brengen. Maar nu
zijn we alleen nog met de paarden
bezig.”

Referentiekader
Door middel van dit project wordt
geprobeerd een referentiekader
te bouwen voor paarden van ver-
schillende leeftijden en verschil-
lende disciplines. “We kunnen niet
voor alle paarden in de wereld een
normaalwaarde bepalen. Wat ik
het meest interessant vind, is om
te bepalen wat een normaal bewe-
gingspatroon is voor bijvoorbeeld
een dressuurpaard, een springpaard
of een paard voor de recreatie. Zo
kom je aan een ‘fingerprint’ per
soort paard. Op het moment dat
een paard dan buiten dat normale
patroon valt, weten we dat er iets
aan de hand is.“

Een doel van dit project is dat de
training mede bepaald kan worden
op basis van data. “We kunnen het
paard tijdens een trainingssessie
meten en dan samen met de ruiter
en coach via een groot scherm naar
de data kijken. Zo kunnen we zien
hoe het paard die dag beweegt en
wat voor een effect een bepaalde
oefening heeft. Zo kunnen we

meer objectieve data integreren in
de training van paarden.” Het gaat
daarbij niet alleen over paarden in
de topsport, maar ook over recrea-
tiepaarden. “Want als we kreupel-
heden kunnen voorkomen, kunnen
paarden langer worden bereden op
een verantwoorde manier”, besluit
Serra Bragança

ALGEMEEN donderdag 9 juni 2022 | 11

Via iMotion Equine duurzaamheid en welzijn verbeteren
Vroeg alarmsysteem om kreupelheden te voorkomen en trainingsintensiteit te monitoren
KOOTWIJKERBROEK – Onderzoekers van de Faculteit Dier-
geneeskunde van de Universiteit Utrecht hebben vorige week
de aftrap gegeven aan de eerste pilot van het project iMotion
Equine. Daarvoor wordt eerst een nauwkeurige bewegingsdata-
base voor paarden opgezet door individuele bewegingspatronen
van verschillende warmbloedpaarden objectief en betrouwbaar
te meten en te monitoren. Zo hopen ze uiteindelijk trainingen te
kunnen optimaliseren en vroegtijdig afwijkende bewegingsvor-
men te signaleren. Dit alles om de duurzaamheid en het welzijn
van paarden te verbeteren.

Filipe Serra Bragança bekijkt samen met amazone Linda Augusto de uitkomsten
van de net gedane metingen.

Via vele sensoren worden de bewegingen van het paard in beeld gebracht en
data verzameld.

‘Mooie meerwaarde’
Grand Prix-amazone Linda Augusto werkte mee aan het onderzoek. Zij denk dat
deze technologie straks een meerwaarde kan zijn voor haar eigen training en
het lesgeven. Ze kwam in aanraking met iMotion Equine via Human & Horse
Academy, waar zij een opleiding volgde. Eigenaar Arien Arends is partner van het
project. “Ik werk veel met paarden aan de hand en kom dan veel scheefheden
tegen. Het lijkt me interessant om via dit project te kunnen meten of dat klopt.
We zijn dagelijks bezig met het paard dat dan links of rechts wat sterk is en ik
ben benieuwd waar dat nu in zit.”
Augusto vindt de ontwikkelingen op dit gebied super interessant, maar stelt
tevens dat zelf naar het paard kijken het belangrijkste uitgangspunt blijft. “De
metingen kunnen een mooie meerwaarde zijn en al voordat het paard onge-
noegen aangeeft een signaal afgeven. Een kreupelheid is het minst ingewikkeld
omdat je dan vaak al snel weet waar het vandaan komt. Als een paard niet
lekker in zijn vel zit, is dat moeilijker. Dan zouden metingen mogelijk kunnen
aangeven waar dat zit. “

‘Stappen maken’
Hartog Paardenvoeders is een van de partners die bijdraagt aan iMotion Equine.
“Als eerste speelt het dierenwelzijn bij ons bedrijf een heel belangrijke rol”, vertelt
commercieel directeur Roel Boersma. “Daarbij denk ik dat het tijd wordt dat we
deze data verzamelen en analyseren. Als je weet hoe een paard moet bewegen,
kun je op basis daarvan ook sturen. We zagen het onlangs op de talentendag,
waar bij een demonstratie binnen vijf minuten een bepaald probleem naar voren
kwam. Ik denk dat we met dit onderzoek uiteindelijk stappen kunnen maken in
de sport en recreatie.”

Vrienden Diergeneeskunde
iMotion Equine wordt mogelijk gemaakt door Vrienden Diergeneeskunde, het
goede doelenfonds van de faculteit Diergeneeskunde. Dankzij de steun van
verschillende partners kunnen de onderzoekers van start met de eerste pilot. Na
de zomer gaat het onderzoek verder. Meedoen of bijdragen? Dat kan via www.
diergeneeskunde.nl/imotion-equine.

Bragança: ‘Als we kreupelheden kunnen voorko-

men, kunnen paarden langer worden bereden

op een verantwoorde manier’