Ga naar hoofdinhoud

Paarden met ‘spaarzaam’ genenpakket eerder last van overgewicht

Bepaalde rassen hebben genetische aanleg om eerder overgewicht en insulineresistentie te krijgen. Sobere pony’s, maar ook sommige paardenrassen hebben een zogenaamd ‘spaarzaam’ genenpakket. Denk aan Welshpony’s en Shetlanders, maar bijvoorbeeld ook aan Andalusiërs en PRE’s. Natuurlijke selectie om te overleven onder moeilijke en voedselarme omstandigheden hebben hiertoe geleid.

Wat is insulineresistentie?

Het eten van makkelijk verteerbare koolhydraten, zoals zetmeel en suiker, leidt tot een stijging van het glucosegehalte in het bloed. Om glucose uit de bloedbaan naar de weefsels en organen te krijgen is insuline nodig. Insuline bindt aan bepaalde receptoren, die de sleutel zijn om ‘poortjes’ te openen, waar de glucose doorheen kan. Als de verbinding van insuline aan de receptoren niet meteen leidt tot het openen van deze poortjes, spreken we van insulineresistentie. Het gevolg is dat de hoeveelheid glucose in het bloed niet daalt, waarop de alvleesklier nog meer insuline zal afgeven. De hoeveelheid insuline stijgt hoger dan normaal. Uiteindelijk gaan de poortjes geleidelijk aan toch open, maar ondertussen reageert het lichaam door een deel van het glucose in vet om te gaan zetten. Een beetje insulineresistentie zorgt er dus voor dat energie uit het voer in vet wordt omgezet en als reserve kan dienen.

Energie sparen

Ook op darmniveau kan er een verschil zijn tussen rassen in de opname en verwerking van koolhydraten uit de voeding. Hormonen in de darmen, die vrijkomen na een koolhydraatrijke maaltijd, hebben invloed op de hoeveelheid insuline die geproduceerd wordt. Ponyrassen met aanleg voor insulineresistentie hebben mogelijk meer glucoseabsorptie of meer productie van deze darmhormonen. De samenstelling van het rantsoen kan dus invloed hebben het ontwikkelen van insulineresistentie.
Onderzoek bij Shetlandpony’s laat zien dat zij onder winterse omstandigheden minder schildklierhormoon aanmaken dan in de zomer. Schildklierhormoon heeft invloed op de stofwisselingssnelheid. De pony’s waren in de winter minder actief en hadden een tragere hartslag. De stofwisselingssnelheid en de hartslag van deze pony’s daalden ook op een rantsoen met 60% van hun energiebehoefte. Op deze manier sparen ze dus ook weer energie en houden ze het langer vol.

Te dik?

Heeft je paard of pony aanleg om dik te worden, zorg dan voor een passend rantsoen en voor voldoende beweging. Een passend rantsoen bestaat uit vezelrijk voer met lage suikergehalten. Probeer de opname te beperken tot wat ze echt nodig hebben. Van nature hebben ze dus aanleg om snel reserves op te bouwen voor later. Enige mate van insulineresistentie kan in de natuur ertoe leiden dat de opgenomen energie iets meer in vetreserves wordt omgezet. Handig voor later. Oftewel, insulineresistentie was een overlevingsstrategie. Maar als die periode van schaarste er niet komt, bouwen ze alleen maar op en worden ze te dik.

Oppassen met gras

Gras is een rijk voedermiddel met soms hoge suikergehalten. Voor deze dieren een minder geschikt voedermiddel. Beperk de weidegang, gebruik een graasmasker of alleen langstengelig gras. Elke soort of kwaliteit hooi of voordroog kan suikerrijk zijn. Dit is aan de buitenkant niet te zien of te ruiken. Door het ruwvoer te laten analyseren weet je of het wel of niet geschikt is. Suikergehalten van meer dan 100 gram per kilogram droge stof ruwvoer zijn niet geschikt voor paarden en pony’s met insulineresistentie (of hoefbevangenheid), en niet voor sobere rassen. Verhoog het energieverbruik en de stofwisseling door training. Zeker als het paard al wat overgewicht heeft. Minder voeren alleen heeft dan te weinig effect. En nog minder voeren mag niet vanwege de noodzakelijke hoeveelheid voer die nodig is voor een gezonde darmwerking. Inspanning verhoogt het energieverbruik én verhoogt ook de ruststofwisseling. Het paard verbrandt meer energie en slaat minder op als vetreserve.

Hoefbevangen

Ontwikkelt het paard meer en meer insulineresistentie dan kan hoefbevangenheid het gevolg zijn. De insulineresistentie kan ontstaan door overgewicht, maar ook zonder overgewicht. Laat bij twijfel de dierenarts bloedonderzoek doen om hier achter te komen. Insulineresistentie leidt tot extreem hoge insulinegehalten in het bloed. Doordat insuline ook andere effecten in het lichaam heeft, waaronder het laten samentrekken van hele kleine bloedvaatjes, kan de bloedvoorziening in de hoef verstoord raken en een ontsteking ontstaan.

Beweging is belangrijk

Inspanning verhoogt de gevoeligheid van de receptoren voor insuline, oftewel vermindert insulineresistentie. Helaas is dat bij hoefbevangenheid niet meer mogelijk. En ontstaat er een hele moeilijke situatie om het paard op goed gewicht te krijgen en herhaling van hoefbevangenheid te voorkomen.
Het voldoende en regelmatig in beweging zetten is dus essentieel voor een goede gezondheid van paarden en pony’s!

Check hier of je paard op gezond gewicht is.