Thuis loopt hij netjes zijn oefeningen, maar buiten de deur is het een compleet ander paard. Nooit problemen met trailer laden gehad, maar met een geleende trailer duurde het uren voordat je paard erop stond. Soms lijkt het alsof paarden vergeten wat ze hebben geleerd of expres niet luisteren als ze ergens anders zijn dan thuis. Af en toe is het ook net alsof ze moeten wennen aan een nieuwe situatie. De oorzaak van dit gedrag ligt bij het fantastische geheugen van het paard, dat soms beter is dan dat van ons en soms slechter. In ieder geval is het anders en dat is eigenlijk het belangrijkste om te onthouden.
Paarden hebben een veel preciezer geheugen dan de mens. Het werkt als een fotoalbum. Wanneer je je paard bijvoorbeeld leert wijken, dan onthoudt hij niet alleen de zijwaartse reactie na de eenzijdige kuitdruk, maar de totale omgeving. Paarden maken als het ware een foto van een situatie en slaan die exact op in hun geheugen. Als je je paard een dag later weer hetzelfde vraagt, dan werkt zijn geheugen eigenlijk als het “memoryspel”. Jij vraagt hem om te wijken voor de kuit en zijn geheugen zoekt naar het passende plaatje in zijn fotoalbum dat bij deze vraag hoort. Hierbij neemt hij alle externe factoren in overweging, dus niet alleen de kuitdruk, maar alle elementen in zijn omgeving: binnenbaan, zandbodem, lichtval, locatie in rijbaan, aanwezigheid van de instructeur etc. Als het passende plaatje is gevonden, dan kan hij de juiste reactie geven. Dat heet “context specific learning” en betekent dat wanneer paarden iets nieuws leren, zij alle details van dat moment opslaan in hun geheugen. Een paard gaat zich weer iets herinneren als de omgeving, zoals hij op dat moment ziet, exact hetzelfde is als het plaatje dat hij in zijn geheugen heeft opgeslagen.
Nu begrijp je misschien wel dat wanneer je altijd in de binnenbaan oefent, dezelfde oefening minder goed gaat in de buitenbaan. En dat die nieuwe trailer niet hetzelfde is als de trailer die je paarden in zijn geheugen heeft gepland. Het zijn andere situaties voor je paard en dus heeft hij moeite te herinneren welk gedrag hierbij hoort.
“Dat is leuk om te weten, maar wat moet ik ermee?”, hoor ik je denken. Jouw taak is om het fotoalbum vol te plakken met heel veel foto’s. Zo zorg je ervoor dat er altijd wel een passende foto van een nieuwe situatie in zijn geheugen is te vinden. Dit doe je door zo geleidelijk mogelijk een situatie te veranderen, maar uiteindelijk wel je paard aan zo veel mogelijk verschillende situaties bloot te stellen. Als je dus je paard leert wijken, zorg je er eerst voor dat hij het gedrag echt goed aanleert op één en dezelfde plek, bijvoorbeeld de binnenbaan. Zodra je dit een aantal keer goed hebt getraind en je zeker weet dat het in zijn grijze massa is blijven hangen kan je de context veranderen.
Paarden leren sneller als je ervoor zorgt dat er altijd een gemeenschappelijke deler is. Zorg ervoor dat er een duidelijke overeenkomst is tussen de nieuwe omgeving en de oude, zoals een omheinde baan.. Het liefst ga je naar een andere binnenbaan, maar omdat dit voor de meeste onder ons een luxe is, kan je ook naar de buitenbaan gaan. Ga ervan uit dat je het gedrag opnieuw aan je paard kan leren, want het is een totaal ander plaatje dan dat hij in zijn hoofd heeft zitten. Je zult wel merken dat hij sneller leert wijken, omdat er ook overeenkomsten tussen de huidige en de vorige context zijn. Jullie rijden namelijk weer in een omheinde bak, met zand erin, jij bent weer de ruiter en je geeft exact dezelfde hulp als binnen. Zo oefen je het een aantal keer in deze omgeving, voordat je weer een andere omgeving probeert, zoals de bak van de buren.
Naast de stapels vakantiefoto’s die nog ingeplakt moeten worden of die mappen op je computer vol foto’s van spannende reizen, die eigenlijk een foto-album verdienen, heb je er nu een nieuw album bij dat gevuld moet worden. Die van je trouwste vriend. Het leukste is wel dat je dit elke dag kunt doen als je bij hem bent en niet alleen op die spaarzame dagen dat je als paardenliefhebber niets te doen hebt. Wil je mij over het fotoalbum van je paard vertellen? Mail me dan op [email protected].
Janina van der Drift, columnist
Mooi artikel. Nieuwe situaties zijn inderdaad soms kompleet anders voor paarden. Voor hulp met trailerladen http://eddymodde.nl
Mooi uitgedrukt. Ik had van Annemarie van der Toorn al de belangrijke les geleerd dat wat een paard van de ene kant ziet vanaf de andere kant weer totaal nieuw kan zijn, maar dit maakt het plaatje compleet en duidelijk.