Meet de belangrijkste lichaamsfuncties van je paard op het moment dat je vermoedt dat je paard niet fit is. Opvallende afwijkingen? Bel de dierenarts. Wat je als eerste moet meten is de SPAR. Geen kerstboom, maar een ezelsbruggetje om te onthouden dat je slijmvlies, pols, ademhaling en reflex moet meten. Een goede aanvulling is het meten van de temperatuur.
Normaalwaarden
Slijmvliezen: onbeschadigd, bleekroze, vochtig
Pols (hartslag): 28 – 40 keer per minuut (bij arbeid oplopend tot 64)
Ademhaling: 8 – 14 keer per minuut (bij arbeid oplopend tot 130)
Reflex: paard reageert op prikkels
Temperatuur: 37,5 – 38,2 graden Celsius (bij een jong paard iets hoger)
Slijmvliezen
Gezonde slijmvliezen zijn egaal bleekroze en wat vochtig, zonder beschadigingen of vlekjes. Afwijkingen bestaan in alle kleuren van de regenboog en geven al een indicatie over het gezondheidsprobleem.
Heel bleek: bloedtekort
Donkerrood: vochttekort
Blauw: zuurstoftekort
Geel: galoverschot, wijst vaak op leverprobleem
Bruin: shock
Controleer niet alleen de kleur, maar ook de Capillairy Refill Time (CRT). Door met je duim op het slijmvlies te drukken houd je de bloedstroom in de haarvaten tegen. Er ontstaat dan een klein wit plekje. Je meet de tijd die het slijmvlies nodig heeft om weer een normale kleur te krijgen. Bij een gezond paard gebeurt dit binnen een seconde. Als het langer duurt, is de doorbloeding niet goed.
Pols
Een goede hartslag is 28 tot 40 slagen per minuut en KRESS. Dit betekent dat de hartslag krachtig, regelmatig, equaal (elke slag zelfde sterkte), symmetrisch (links en rechts gelijk) en synchroom moet zijn. Elke afwijking moet je melden aan de dierenarts. De hartslag kun je het makkelijkst zelf voelen aan de kaakslagader. Dit vergt wel wat oefening. Zoek de kaakslagader met de toppen en wijsvinger van je rechterhand op onder de onderkaak en duw de slagader met je vingertoppen voorzichtig tegen het onderliggende bot tot je de polsslag duidelijk voelt. Nog beter is het om een stethoscoop op stal te hebben, deze plaats je tussen het voorbeen en de ribwand.
Ademhaling
De ademhaling is goed bij 8 tot 14 keer per minuut regelmatig in- en uitademen. De normale ademhaling is een combinatie van borst- en buikademhaling. Afwijkend is een duidelijke borst- of buikademhaling. Borstademhaling wijst vaak op buikpijn (koliek) en buikademhaling op benauwdheid. Uitademen hoort vanzelf te gaan, als je paard inspanning moet leveren is het mis. De ademhaling van je paard kun je eenvoudig tellen door naar de beweging van de ribben en flanken te kijken.
Reflex
Een gezond paard reageert sterk op prikkels. Vooral als je neurologische schade vermoedt, is het belangrijk om over het lichaam de reflexen te meten. Raak daarvoor benen, lijf, mond en gebied rondom de ogen aan (niet in de ogen prikken). Als je paard niet of nauwelijks reageert, kan dit wijzen op shock of beschadiging van het zenuwstelsel.
Temperatuur
Een goede lichaamstemperatuur ligt tussen 37,5 en 38,2 graden Celsius. Boven de 38,5 graden Celsius is er sprake van koorts. Bij inspanning kan de temperatuur oplopen tot rond de 42 graden, meet de temperatuur dus niet vlak na inspanning. De temperatuur meet je altijd met een thermometer in de anus. Koude of warme hoeven zeggen weinig over koorts, een hete hoef wijst wel op een ontsteking.
Aanvullend onderzoek
Het onderzoek kun je nog aanvullen met het meten van de vochtbalans van je paard en het controleren van de lymfeklieren. Voor de vochtbalans meet je de turgor. Deze doe je door een huidplooi in de huid vast te pakken, iets van de hals te trekken en los te laten. Als je de plooi loslaat, moet de huid binnen eens seconde weer normaal zijn. Als dit langer duurt is er sprake van een vochttekort. De lymfeklieren zijn normaal gesproken nauwelijks zichtbaar. Als de lymfeklieren gezwollen zijn, heb je meestal te maken met een ontsteking.