Dat paarden niet te lang zonder eten moeten staan, is algemeen bekend. Maar wist je dat paarden geen speeksel aanmaken als ze niet kauwen? In het wild is dit geen probleem, hier hebben ze alle mogelijkheden om te blijven knabbelen. In een stal of paddock is dit anders. Dr. Anneke Hallebeek, dierenarts en specialist veterinaire diervoeding van Voedingsadvies Paard, legt uit hoe het speekselproces bij paarden in elkaar steekt.
Is het echt zo dat een paard geen speeksel aanmaakt als hij niet kauwt?
“Ja dat klopt, dat is echt typisch iets van paarden”, zegt Anneke Hallebeek. “Dit kan je verklaren aan de hand van de evolutie. Het paard is een dier dat heel veel kauwt, dus daar zijn de kauwspieren ook op ingesteld. De kauwspieren hebben een functie om de speekselklieren te stimuleren. Dus niet kauwen betekent geen speeksel.”
Wat zijn de consequenties als een paard niet veel kan kauwen?
“De directe functie van speeksel is om het doorslikken en de passage door de slokdarm te vergemakkelijken, maar een andere belangrijke functie is dat het een bufferende werking heeft in de maag. Het speeksel heeft namelijk een hoge pH waarde, terwijl de pH waarde in het onderste gedeelte van de maag vrij laag is. Speeksel fungeert op deze manier als buffer.”
“Daarnaast maakt de maag constant maagzuur aan omdat het orgaan van oudsher gewend is dat er frequent gegeten wordt. De zuurtegraad in de maag kan dus erg laag worden als er gedurende een lange tijd geen voedselinname is. Er is dan ook geen sprake van speekselproductie waardoor er weinig gebufferd kan worden. Dit vergroot het risico op onder andere maagzweren.”
Wat is het meest gunstige voedingspatroon voor een gezonde speekselproductie?
“Het meest ideaal is om het paard zo frequent mogelijk te laten kauwen. In de natuur eten paarden elke vier uur, maar dat kan wel iets rek hebben. Aan de hand van onderzoek is aangetoond dat er veranderingen optreden in het slijmvlies van een paard na een periode van zes uur zonder voedselinname. Het is dus goed om deze zes uur als maximum aan te houden. Er zullen niet meteen maagzweren ontstaan als deze periode langer is, maar er bestaat dan een vergroot risico. Maar om maagzweren te voorkomen is het natuurlijk niet alleen belangrijk om te letten op het kauwen op voer, maar zeker ook op de huisvesting, beweging en sociaal contact.”
Is er verschil tussen ruwvoer en krachtvoer?
“Op krachtvoer kauwen ze veel minder, maar het verschilt heel erg wat je voert. Op brok kauwen ze het minst, op muesli en granen kauwen ze bijvoorbeeld al iets meer, maar over het algemeen is krachtvoer zo weg. Met ruwvoer zijn ze een stuk langer bezig. Hoe harder en stengeliger het ruwvoer, hoe meer werk het is om het weg te krijgen en hoe langer ze erover doen.”
“Het is wel goed om in je achterhoofd te houden dat er altijd een bepaalde nuance bestaat. We willen alles natuurlijk perfect regelen voor ons paard, maar als je naar de natuur kijkt is dat ook niet altijd rozengeur en maneschijn. Kijk maar naar de paarden die in de winter moeten overleven op de vlaktes van IJsland of de Shetland eilanden, daar krijgen de paarden ook niet braaf om de zoveel uur te eten. Dit is natuurlijk geen uitgangspunt, maar hier wil ik wel de rek mee aangeven.”
