In ons gezondheidscentrum komen vaak ruiters met een slechte lichamelijke gesteldheid. Daardoor krijgen zij rijtypische problemen met hun paard. Naast de training van zijn paard moet iedere ruiter daarom ook zichzelf fysiek trainen zonder het paard. Net als paarden hebben ook mensen een natuurlijke scheefstand, die invloed heeft op de inwerking naar het paard.
Deze scheefheid in de wervelkolom kan ontstaan door een lichamelijk defect, beenlengteverschil, spierkrachtverschil, een eenzijdige dominante motoriek (overtuigend rechts of linkshandig). Door deze ‘eenkantvaardigheden’ ontstaat een bepaalde voorkeurshouding, waardoor je een kant minder gebruikt en die zwakker en onhandiger wordt.
We vragen van het paard dat hij zowel links als rechts alles kan. Maar hoe is het met de ruiter gesteld? Van jongs af aan ontwikkelen mensen een voorkeurshouding. Dit geeft op jonge leeftijd vaak geen lichamelijke klachten of beperkingen, jongeren herstellen beter na een zware inspanning. Naarmate men ouder wordt, kan de ontwikkelde scheefheid voor klachten zorgen. Als je aan één kant sterker bent, is die zijde minder mobiel en lenig en ontstaat een verstoorde lichaambalans. Voor ruiters is het van belang regelmatig een lichamelijk bewegingsonderzoek te doen door een fysio- of oefentherapeut.
Door een lichamelijk onderzoek ontdek je wat je sterke en minder sterke kant is in je lichaam. Door training kun de symmetrie beter herstellen. Wanneer je als ruiter weet hoe je eigen lichaam is gebouwd en beweegt, kun je te paard onafhankelijker zitten, waardoor je het paard beter kunt beheersen.
Neem bijvoorbeeld schaatsers en wielrenners. Naast krachttraining trainen zij ook de stabiliteit van de romp. Want hoe meer rompstabiliteit, hoe sneller ze gaan. Teruggekoppeld naar de ruiter blijkt coördinatie, balans, lenigheid, kracht en conditie van belang te zijn: de lange spieren zijn de snelle spieren moeten getraind worden. Dus niet als een bodybuilder, dan train je de dikke korte spieren, waar je als ruiter niets aan hebt.
Balanstraining
Balanstraining voor de ruiter kent drie hoofdzaken. Ten eerste gaat het om core stability, de stabiliteit van de romp. Ten tweede om de snelle coördinatie en ten derde om de snelle (conditionele) spieren. Belangrijk is de training van de intrinsieke spieren, de spieren die het dichtst bij de wervelkolom zitten. Als ruiter gebruik je juist de grote spieren veel, bijvoorbeeld bij het stal uitmesten. Hierbij train je de oppervlakkige spieren, maar niet degene die nodig zijn bij het paardrijden.
Als je de core stability niet traint, ontstaan klachten aan het bewegingsapparaat. Daardoor krijg je spanning en uiteindelijk een bewegingsbeperking. Het paard raakt er gespannen van, waardoor de beweging niet vloeiend, maar verkrampt wordt. Het paard wil niet meer loslaten. Een perfecte manier om de core stability en de intrinsieke spieren te trainen is door zitoefeningen op een soort grote skippybal. Ook de flexchair, een beweegbare kruk aangesloten op de computer, valt onder deze categorie. Het liefst wel eerst wel onder begeleiding van een deskundig fysio- of oefentherapeut.
Ego
Het valt me op dat tegenwoordig veel ruiters wel de noodzaak inzien om zichzelf te verbeteren en niet alleen hun paard. Het ego van ‘ik krijg toch goede punten, dus er is niets aan de hand’ wordt minder. Men begint kritischer naar zichzelf te kijken en neemt eerder de stap om naar de sportschool te gaan.
Wanneer het lichaam beter is getraind, kun je ook te paard nog veel oefeningen doen waarbij je de intrinsieke spieren beter traint en gebruikt. Bijvoorbeeld tijdens het doorzitten: breng je daarbij een arm omhoog, dan kun je beter in je onderrug bewegen en voel je welke spieren je moet gebruiken. Dat is ook balanstraining. Eigenlijk moeten ruiters eens per week teruggaan naar de basis, rechtzitten, alleen op eigen houding letten en niet op die van het paard en daarbij deze oefening van een hand in de lucht uitvoeren. Ik ga zelfs zo ver dat een ruiter die problemen heeft met zijn natuurlijke scheefheid, op welke manier dan ook, de trainingsdag met zijn paard moet vervangen door alleen zichzelf te trainen.
Het is verhelderend voor de ruiter als hij weet hoe hij is gebouwd. Wanneer je gemakkelijk naar rechts buigt in de rug gaan de wendingen die kant op ook beter. Hetzelfde geldt voor de schouderbinnenwaarts naar rechts en het appuyement naar links. Door deze stugheid van de ruiter aan de linkerkant zonder paard te trainen, is het voordeel dat iemand zijn eigen lichaam voor honderd procent kan trainen zonder de negatieve prikkels van het paard.
Rugblessure
Ik krijg veel ruiters in de praktijk met fysieke klachten. Zelf heb ik nooit op hoog niveau gereden. Maar als therapeut kijk ik door een andere bril dan de rijinstructeur. Door mijn eigen rugblessure heb ik het zelf aan de lijve ondervonden: mijn rechterkant was overmatig sterker dan de linkerkant. Dus ging ik asymmetrische oefeningen doen. Daardoor werd mijn linkerkant sterker en werden de krachten beter verdeeld, waardoor mijn lichaam in balans kwam.
Een regelmatige check van de lichaamshouding kun je zien als een soort klinische keuring van ruiters. Wanneer de ruiter zijn eigen beperking op het paard beter voelt en herkent, kan hij er ook wat aan doen. De ruiter volgt een eigen programma specifiek gericht op zijn eigen lichamelijke tekortkoming. Zodra het lichaam in balans is, kan hij ter controle zichzelf regelmatig bij de fysiotherapeut laten checken.
Harmet van der Meer is oefentherapeut Cesar en hippisch oefentherapeut. Ze heeft een eigen praktijk en trainingsruimte in Franeker.
Deze opinie verscheen woensdag 9 november 2011 in De Paardenkrant
Goed stuk!!
Kijk ook eens op http://www.gepaardmeteenlach.nl : info over Fitness voor ruiters (regio West-Brabant) en een Sportmedische check voor ruiters.
In samenwerking met Axis Sports (centrum voor training, fysiotherapie en revalidatie) organiseer ik de trainingen speciaal voor ruiters. Zelf ben ik gediplomeerd Deurne instructrice, gediplomeerd Zit en Houding Coach (Akasha) en ZZ Licht dressuuramazone.
De fitnesstraining bestaat uit enkele gezamenlijke oefeningen om de ‘rijvaardigheid’ te verbeteren (coördinatie, correcte hulpen, bewustwording), bijvoorbeeld het controleren van teugeldruk(verschil) of het ‘droog’ geven van de hulpen (zonder paard). Daarnaast wordt er een individueel, persoonlijk fitnessschema gevolgd, welke wordt opgesteld aan de hand van de voorafgaande intake.
De medische check is eenmalig, eventueel te herhalen na een bepaalde periode, en is bedoeld om klachten te voorkomen of te verminderen. Denk hierbij o.a. aan het opsporen van scheefheid, krachtsverschil, onjuiste houding etc. Aan de hand van de resultaten van de check wordt een advies gegeven hoe je je lichaam kunt verbeteren.
Ook wordt het binnenkort mogelijk om bij Axis een echo van je spieren te laten maken, om te controleren of je de juiste spieren gebruikt voor het verkrijgen van een goede rompbalans. (Zie de alinea ‘Balanstraining’ in het artikel).
Zelf doe ik een keer per week een fitness training. Tijdens Horse Event had ik de beste score van het weekend bij een test op een mechanisch paard dat teugeldruk, kuitdruk en gewichtsverdeling registreert. Je hoeft dus echt geen urenlang in de sportschool door te brengen. Waar het vooral om gaat is het bewust worden van je eigen manier van bewegen (bewegingsgewaarwording), en weten hoe je dit kunt verbeteren.
Ik ben heel blij met het verschijnen van bovengenoemd artikel. Want steeds meer ruiters worden zich ervan bewust dat hun eigen lichaam even belangrijk is als dat van het paard, en dat paardrijden dus wel degelijk een sport is. Maar helaas zijn er ook nog altijd veel ruiters die scheef en gespannen rondrijden en niet beseffen dat zij zelf de oorzaak zijn van het paard zijn ’tekortkomingen’.
Dus Harmet van der Meer : Hartelijk bedankt voor dit fantastische artikel!
Goed artikel.
Als de mensen zich nog niet genoeg bewust zijn van hun eigen lijf, dan worden ze dat nu middels dit lezen, Super!
Mijn eigen ervaring is o.a het joggen. Als ik jog let ik op ritme en regelmaat, net als dat ik let op een goede houding. Op het paard idem, een paard vanuit een stille juiste houding begeleiden naar een regelmatige pas, in een goede houding.
Naast de juiste controle over je lichaam/fysiek, moet je ook de juiste controle hebben over je mentale toestand, anders komen we nog tot niks.
Klopt volledig. Hoe veel ruiters kunnen nog zonder beugels en teugels gewoon netjes zitten in alle gangen? Ik denk dat ik 1 van de weinige ruiters ben die dat geregeld een keer oefent. Ik ben verder geen topruiter, mijn houding is niet altijd even mooi voor het plaatje, maar ik doe wel m’n best. Ik sport ook naast het paardrijden, en juist een coordinatiesport is goed (skien, schaatsen).
Je van je eigen scheefheid bewust zijn is al een hele grote eerste stap.