De oorzaken van zomereczeem

De voorjaars- en zomertijd vormen voor paarden met zomereczeem een ware kwelling. Al in maart begint het eerste gejeuk. Een exacte oorzaak voor zomereczeem is niet aan te wijzen, het lijkt om een combinatie van factoren te gaan die zorgen dat de kwaal tot uiting komt.

Veertig jaar geleden stonden dierenartsen nog voor een raadsel wat betreft het weinig voorkomende fenomeen zomereczeem. Het vormt tegenwoordig echter een steeds groter probleem. In Nederland heeft ongeveer 10 procent van alle paarden er last van. In Engeland is het nog erger, een kwart van de paardenpopulatie kampt met jeuk door zomereczeem. De hoofdoorzaak van de aandoening wordt gezien in een allergische reactie van paarden op het speeksel van bepaalde kleine mugjes (cullicoïdes of knutten). De populatie knutten neemt in Nederland steeds meer toe door de stijging van de gemiddelde temperatuur en de aanleg van steeds meer paddenpoelen, die een broedplaats vormen voor de mugjes. Naast de knut is de zwarte vlieg een steeds vaker voorkomende dader. De kwaal uit zich meestal in de tweede of derde zomer in het leven van een paard, want dan is het afweersysteem zo volwassen dat het een reactie kan laten zien.

Liever schimmel
Volgens Hindrik van der Ploeg, oud-docent Natuur en Milieu, vindt een knut zijn ‘prooi’ in eerste instantie door de CO² die de prooi uitademt. Daarnaast hebben muggen volgens Van der Ploeg een sterke voorkeur voor kleuren met weinig lichtintensiteit, maar met veel contrast. Dat zijn dus donkere kleuren zoals zwart, maar ook blauw en rood. Vanuit de theorie betekent dat dat donkere paarden de dupe zijn. Een donker paard wordt ongeveer vier keer zo vaak gestoken als een licht paard. In die zin zou het verstandiger zijn je paard een witte of zilverkleurige deken op te leggen, in plaats van een donkere deken die de mugjes aantrekt.

Gevoeligheid
Erik Laarakker zegt in een lezing dat hij zomereczeem vooral ziet bij de sobere rassen (aardetypes). Een sober paard is vaak een goede eter, voedseloverschotten (waaronder een teveel aan suikers) slaat hij op in de vorm van vet. In dat vet zijn veel afvalstoffen opgeslagen, wat tot jeuk kan leiden. Vervolgens steken de knutten bij voorkeur op die plaatsen met veel vet (manenkam, staartaanzet), waardoor er ontstekingen in het vetweefsel ontstaan. Dat geeft jeuk. De knut is hierbij dus niet de enige boosdoener, maar meer de druppel die de emmer doet overlopen. Marielle de Vries-Behrens, veterinair natuurgeneeskundige, zegt dat in de meeste gevallen van zomereczeem de oorzaak is te vinden in problemen met de spijsvertering of stofwisseling. Paarden kunnen bijvoorbeeld gevoelig reageren op bepaalde stoffen in reguliere behandelingen met medicijnen of wormmiddelen.

Erfelijk?
Het lijkt erop dat er bij zomereczeem een bepaalde mate van erfelijkheid in het spel is, omdat er van de ene hengst een hoger percentage veulens met eczeem komt dan van de andere hengst. Vooralsnog is er echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs om hier conclusies uit te trekken.