Spijsverteringskanaal: Gebit en speeksel

Aflevering 1: Het gebit en speeksel

Functie

De mond van het paard is het begin van het spijsverteringskanaal. De bovenlip is erg beweeglijk, sterk en gevoelig en wordt gebruikt om los voer op te kunnen nemen in de mond. De voorste snijtanden worden gebruikt om gras af te bijten. De kiezen vermalen vervolgens het opgenomen voer. Dit wordt ook wel mechanische vertering genoemd. Door het vermalen worden de voerdeeltjes verkleind en het totale oppervlak vergroot. Hierdoor kunnen verteringsenzymen beter inwerken op de voedselmassa en wordt de verteerbaarheid van het voer verhoogd.
Het speeksel van een paard bestaat voor 99% uit water en bevat nagenoeg geen enzymen. Speeksel is nodig om de voedselbrij door te kunnen slikken en neutraliseert tot op zekere hoogte het zuur in de maag. Speeksel heeft namelijk een pH (zuurgraad) tussen 8,6 en 9,1. Hierdoor kan het speeksel de pH in de maag verhogen en wordt het dus minder zuur. In tegenstelling tot mensen, produceert een paard alleen speeksel wanneer er wordt gekauwd.

Gebitsproblemen

Tijdens het wisselen van het melkgebit kunnen er tijdelijk problemen ontstaan en kan het zijn dat je paard slecht eet. Laat in dat geval het gebit controleren door een paardentandarts. Normaal gesproken is een paard op 5-jarige leeftijd klaar met wisselen. Het gebit blijft het hele leven doorgroeien en veranderen. Door voldoende vezels te verstrekken zou het gebit gelijkmatig moeten afslijten. Wanneer dit niet gebeurd, kunnen er haken op de kiezen ontstaan. Dit kan zorgen voor pijnlijke plekjes op de wangen. Laat daarom het gebit van je paard minimaal 1 keer per jaar controleren door een paardentandarts. Daarnaast is een goed gebit belangrijk voor een goede vertering van het voedsel. Wanneer het voer niet goed wordt gekauwd, kan dit mogelijk leiden tot slokdarmverstopping (grote voedseldeeltjes en weinig speeksel) en verminderde vertering van het voer. Hierdoor kan vermagering of zelfs koliek optreden.

Signalen van gebitsproblemen tijdens het eten:

• Eerst hooi(ruwvoer) eten en daarna pas krachtvoer
• Hoofd scheef houden tijdens het eten
• Proppen maken van het voer
• Eten uit de mond laten vallen
• Slecht of langzaam eten

Veel kauwen

Gezien de functie van speeksel, is het belangrijk dat je paard voldoende kauwt. Op ruwvoer moet veel meer gekauwd worden dan op krachtvoer. Dit zie je dan ook terug in de speeksel productie. Een paard maakt tussen de 3000 en 3500 kauwbewegingen per kilogram langstengelig hooi. Voor 1 kg krachtvoer bedraagt dit slechts 800 tot 1200 kauwbewegingen (Frape, 2010). Een kilogram krachtvoer levert daardoor slechts 1 liter speeksel op, terwijl een kilogram ruwvoer 3,5 liter speeksel oplevert.

Doordat het speeksel van paarden nagenoeg geen alfa-amylase (enzym dat zetmeel verteert) bevat, mist een paard de eerste stap in zetmeelvertering. Bij een mens bijvoorbeeld, start de vertering van zetmeel al in de mond. In de dunne darm is wel meer amylase aanwezig, maar het heeft nog steeds een beperkte capaciteit. Aangezien onverteerd zetmeel dat doorstroomd naar de dikke darm voor grote problemen kan zorgen, is het aan te raden voorzichtig te zijn met de hoeveelheden zetmeel die gevoerd wordt. Meer hierover in aflevering 5 van het spijsverteringskanaal. Tot slot is voldoende speeksel van belang voor het neutraliseren van de maag. Bij een te hoge pH wordt de kans op maagzweren groter. Meer hierover in aflevering 3 van het spijsverteringskanaal.

Klik hier voor alle artikelen van VoerVergelijk.nl.