Swaab was berucht om zijn zitlessen. Jong of oud, onbekend of best wel beroemd, als je bij hem in de les zat, moest je eraan geloven. Beugels af, zitles aan de longe. Tot vervelens toe achtervolgde hij je met zijn zit-religie, maar hij had volkomen gelijk.
In de nesten
‘Het probleem van paardrijden is niet dat het moeilijk is, maar dat de mensen vaak bij het laatste hoofdstuk beginnen’, zei John altijd. ‘Ja, dán werk je jezelf en je paard in de nesten. Maar als je gewoon bij hoofdstuk 1 begint, kan iedereen leren paardrijden.’
Binnenzitbeenknobbel
Hoofdstuk 1 – volgens Swaab en iedere andere weldenkende instructeur – is dat je in evenwicht op je paard zit. En de bewegingen van je paard volgt, welke hij ook maakt. Dat je je paard niet stoort, maar voeling met hem hebt en kunt communiceren met je zit. De graatmagere Swaab deed dingen met zijn binnenzitbeenknobbel die anderen met 100 kilo niet voor elkaar kregen.
Greve en Dubbeldam
Zitles is geen feest. Het is vermoeiend en velen voelen zich er te goed voor. Tegen hen zeg ik: ga maar eens op het voorterrein van een internationale springwedstrijd kijken. Dikke kans dat je Willem Greve of Jeroen Dubbeldam zonder beugels aan het werk ziet. Niet omdat zij hun evenwicht moeten leren bewaren (wat helaas voor het gros van de landelijke ruiters wel geldt), maar omdat ze zoveel mogelijk contact met hun paard willen krijgen.
Duitse kinderen
Na het WK voor jonge dressuurpaarden, waar Duitse amazones ons op het KNHS-centrum rijles gaven, stelde ik de vraag of we in Nederland wel goed genoeg leren paardrijden. Sinds een jaar of tien woon ik in Duitsland en zie ik hoe Duitse kinderen leren ponyrijden. Daags nadat John Swaab zich op die dressuurwedstrijd aan mij had geopenbaard, zag ik de 12-jarige dochter van de stalmeester en een 16-jarige buurjongen paardrijden. Die leken wel zó uit de zitles van Swaab te zijn gewandeld.
ORUN
Beste ruiters die het met het evenwicht niet zo nauw nemen: willen jullie een aanzienlijke bijdrage aan het paardenwelzijn leveren? Die stal van 4.5 bij 4.5 meter komt later wel, begin eerst Swaabs boek bij hoofdstuk 1 te lezen. En oh ja, beste mensen van de KNHS, lessen over houding-en-zit is iets anders dan kinderen gedisciplineerd zitles geven. Ook het ORUN-boek begint bij hoofdstuk 1.
Dirk Willem Rosie, hoofdredacteur
In Duitsland zijn ze er nog, proeven waar de ruitertjes puur op houding en zit worden beoordeeld. Waar de paarden en pony’s, eventueel met een bijzet, braaf achter elkaar aan lopen en kinderen zich alleen op zichzelf hoeven te concentreren. Maar waar ze ook echt bij het begin beginnen, met manege-lessen aan de longe. Die kleine proeven missen we hier. Waar het om plezier gaat en men echt klein kan beginnen. Hier draait het alleen maar om snel succes te hebben.
Om over veiligheid maar niet te spreken! Toen mijn doorgaans betrouwbare paard onlangs schrok in het bos, razendsnel omdraaide waardoor ik mijn beugels verloor, en er vervolgens plankgas (ook in de bochten) vandoor ging, was ik erg blij met alle zonder-beugels-zonder-teugels lessen die ik als kind heb gehad. Daardoor kon ik in deze situatie op mijn paard blijven en hem weer onder controle krijgen. Met een dergelijke snelheid vallen is vrijwel gegarandeerd letsel.
Als ik naar de zogenaamde elite(grote klasse)en subtop kijk ??? Stel ik mij automatisch de volgende vraag. Hoeveel hadden er dan kunnen slagen bij John Swaab, hadden ze natuurlijk de nederigheid gehad om bij hem les te willen volgen.Wat uiteraard een utopie is.Ik schreef het reeds vroeger,ik mis hem (en anderen) op horses. Hij had het waarschijnlijk niet altijd bij het rechte eind,maar het was alvast geen hypocriet en theater verkoper. vr gr EC
U heeft helemaal gelijk. Deze zomer deed een meisje zonder voldoende balans mee aan een spring wedstrijdje…. zonder losrijden nam ze een manege pony over die natuurlijk niet echt veel zin had zonder pauze een 3e rondje te springen. Het meisje viel er in de bocht af en hoppa… ambulance erbij. Na eerst 10 zitlessen (ja, ja, ‘vroeger’ deed men dat), was het wel anders gelopen.
De FNRS zou dit mee kunnen nemen in het sterrensysteem?
Grappig of juist treurig … want dan te bedenken dat de jury juist de punten geeft aan diegene die het ergste aan de teugels hangt om de kop erop te trekken. Zolang de punten gegeven worden aan diegene met de mooiste paarden waarvan de ruiter zich aan de teugels in balans houdt ipv aan de juist ontspannen gereden paarden zal hier zeker niets aan veranderen. Maar ja, wat is juist gereden, wie weet dat tegenwoordig nog ??? FEI kan dat wel mooi omschrijven maar zolang de juryleden daar niet naar jureren heb je daar toch echt niet aan.
Niet alleen in Duitsland wordt met manegelessen begonnen aan de longe.Wij hebben namelijk een manege en zolang als wij bestaan (inmiddels 43 jaar) begint iedereen bij ons aan de longe. En niet 3 keer of zo, maar net zo lang totdat hij/zij vlekkeloos kan draven (lichtrijden )en galoperen met de armen over elkaar.
Ik geef clinics gericht op houding en zit en ik heb een cursus ontwikkeld die ik ‘Houding, Balans en Inwerking’ noem. Alles draait hierbij om de lichaamscontrole van de ruiter, die inderdaad vaak ver te zoeken is.
Na een clinicdag heb ik altijd een heel dubbel gevoel; de deelnemers en toeschouwers vinden het vaak helemaal geweldig, want de paarden verbeteren enorm als de zit van de ruiter beter wordt. Dat maakt dat het voor mij heel eervol werk is. Dankbaar werk voor de ruiters, maar ook voor de paarden. En het zorgt ervoor dat ik een leuke boterham kan verdienen, want maar weinig instructeurs zijn hierin gespecialiseerd en steeds meer mensen weten de weg naar mijn lessen te vinden.
Maar aan de andere kant denk ik wel eens aan het eind van zo’n dag : “Wat is het eigenlijk triest dat niemand ze dit eerder heeft verteld.”
En dit is ongeacht het niveau; ik heb inmiddels al een aantal Grand Prix ruiters les gegeven en ook bij deze combinaties verbeterden de paarden spectaculair door het optimaliseren van zit en inwerking.
Ook heb ik meermaals meegemaakt dat mensen op het punt stonden om hun paard te verkopen ‘omdat het niet meer ging’, en die na 1 of 2 zitlesjes weer met veel plezier datzelfde paard rijden. Maar die dus nooit beseft hadden – of te horen hadden gekregen – dat hun eigen zit de oorzaak van het probleem was..
Ik werk zelden met het rijden zonder beugels, omdat dit vaak (in de eerste instantie) klemmen tot gevolg heeft (zo ook op de foto van WFP bij het artikel als ik even kritisch mag zijn), maar ik werk vaak met wat simpele oefeningetjes naast het paard en / of met een simulator, om de ruiter bewust te maken hoe hij zelf beweegt (welke spieren, welke scharnierpunten, etc).
Vanaf de grond werken we aan de verbeteringen zodat de ruiter volledig op zichzelf kan concentreren, en als dit lukt dan terug te paard om het in de praktijk te brengen. Denk bijvoorbeeld aan de techniek van lichtrijden (de meeste ruiters staan niet in balans tijdens het ‘licht’rijden!), de beweging voor het volgen van de galop (als ik naast het paard vraag hoe men zit in galop krijg ik meestal een heel verdwaasde blik..) en het laten voelen van het teugelcontact (de meeste ruiters vergeten te scharnieren in hun schoudergewricht en belemmeren hierdoor hun paard enorm). Om maar een paar voorbeelden te noemen…
Ik werk ook niet aan de longe, maar gewoon ‘praktisch rijdend’. Zo kunnen de ruiters duidelijk voelen wat het effect op het paard is van hun verbeterde zit. En dan komt die lach op hun gezicht en die diepe zucht bij het paard…
Ondanks mijn iets andere benadering dan John Swaab hebben we hetzelfde doel en ik ben het 200 % eens met wat Dirk Willem schrijft. Ik hoop daarom dat ik een steeds grotere bijdrage kan leveren om hier verbetering in te brengen, in alle niveaus en disciplines.
Laurens van Lieren heb ik onlangs zijn eerste les gegeven en hij vroeg of we de samenwerking kunnen voortzetten. Ik waardeer het enorm dat hij zich hiervoor openstelt en ik hoop dat hij een voorbeeldfunctie kan gaan worden voor de jeugd die hem adoreert, maar ook voor andere topruiters.
Ik hoop als het ware een waardige opvolger van John Swaab te kunnen gaan zijn, want voor het welzijn van de paarden en het plezier van de ruiters is een opvolger hoog nodig….
Maar de tijd is er rijp voor en ik zie de toekomst van de paardensport rooskleurig in, ondanks dat er nog veel werk aan de winkel is !
Het lijkt mij moeilijk om op de huidige dressuurzadels goed te leren zitten, omdat de hoge rugleuning, die door de fabrikant is omgedoopt tot “diepe zit” en de enorme wrongen aan de voorkant dit onmogelijk maken. Een diepe zit is een gevoel, en alleen op een vlak zadel kun je “diep meegaand in de beweging” leren zitten.
Piet Oothout reed op een dressuurzadel met een vlakke zit, en hij vertelde mij dat de fabrikant ze alleen nog maar voor hem maakte.
Beste Frans , u haalt hier een zeer belangrijk punt aan en u verwijst in de eerste plaats als schuldige naar het dressuurzadel.Maar de eerste en voornaamste oorzaak is de verkeerde zit die de dressuurelite gepromoot heeft de laatse 15 jaar.Nml de zit op de zogezegde drie zitkobbels.(En we hebben er maar twee.)Waarbij de ruiter bijna recht gaat staan op zijn paard ipv te gaan zitten.Met als gevolg dat de vorm v/d dressuurzadels geevolueerd is om deze onnatuurlijke verkeerde zit te forceren en dus makkelijker te bereiken.Hoge rug en enorme wrongen. Die zit is er verantwoordelijk voor dat vele ruiters (ook elite) het kontakt met hun paard niet kunnen behouden.Met die zit is het zeer moeilijk om de beweging van het paard op te vangen met de bekken /eupen streek en met de buikspieren.Ze lossen dit dan op om met een holle rug te rijden en veel te veel voor- en achterwaartse beweging te maken met het bovenlichaam en ook nog achteruit te gaan zitten.Ik heb het dan nog niet over het knikkebollen met het hoofd. KARIKATURAAL noem ik dat.Zelfs in galop kunnen ze het kontakt met het paard niet behouden.Ergste van al is nog als je goed gaat zitten dat je stoelzit wordt verweten.Blijkbaar hadden mensen zoals Piet Oothout het veel beter voor mekaar dan de huidige dressuurgeneratie.Als men er van uitgaat dat goed paardrijden de eerste prioriteit van dressuur moet zijn,dan is er inderdaad nog veel werk aan de winkel. vr gr EC
7) Beste Roos,
U hoopt een waardige opvolger van John Swaab te kunnen gaan zijn, maar om dat te bereiken, zal je toch zitlessen moeten gaan geven te paard zonder beugels en als je leerlingen dan gaan klemmen zal je hen moeten leren zitten op basis van evenwicht en soepele meegaandheid.
U hebt kritiek op de foto van een van de beste eventingruiters ter wereld, William Fox-Pitt tijdens een training zonder beugels. William is een ruiter die onder alle omstandigheden in evenwicht is en zijn paard daardoor nooit stoort!
Goed verhaal,hetzelfde verhaal gaat ook op voor springen want wie krijgt er nog springzitles tegenwoordig?
Voor zitles in nederland ga je trouwens gewoon naar een fnrs manege,bij de meesten zit dat gewoon(na meestal enkele voltige groeps lessen)in het beginners pakket.
Mede omdat Hun instructeurs (tenminste mijn generatie in ieder geval wel)zelf in deurne door de”zitlesmangel”gehaald zijn(op donderdagmorgen na onze wekelijkse stap avond trouwens oef!!!)
In dit kader mischien leuk te melden is dat hier in china elke beginner op elke club een op een zitles krijgt en ook echt goed (het slechte nieuws:daarna staan de meeste coaches met de mond vol tanden en werken volgens het skala der KTV (karaoke bar):degeen die het meeste bajo (52%alc.)weg kan zetten is de beste coach)
met vriendelijke ruiter groet:Maarten.
Helemaal mee eens. We hebben ooit een Fjord gehad en de jongste kinderen van de pony club hebben een soort voltige act ingestudeerd op deze Fjord. Dus veel oefenen voor de show in het kader van z veel jarig bestaan van de club . De kinderen konden daarna super zitten ! Hadden echt evenwicht als ze met hun eigen pony;s in de les reden .
Votige is ook goed voor het evenwicht van een ruiter.
Maar als een instructirce van een manege hier in de buurt kinderen oefeningen laat doen op de pony.s ( zoals ik vroeger altijd kreeg, armen omhoog, tenen met je hand raen etc. ) krijgt ze commentaar van de ouders, dat is toch geen paardrijden…………..
En jury moet nu eens eindelijk kijken naar de zit en de stillen hand van de ruiter ipv letten of het paard aan de teugel loopt of Schwung heeft zoals onze jongste dochter ooit te horen kreeg in de B..
Beste Frans,
Bedankt voor uw reactie op mijn reactie.
Ik weet hoe’n topruiter William Fox-Pitt is en zowiezo kom je er als eventingruiter niet zonder balans, ongeacht het niveau. Maar ik vind op de betreffende foto dat de binnenkanten van de benen aangespannen zijn richting het zadel, en daarom vind ik het niet de allerbeste foto om het verhaal van DW Rosie te onderstrepen.
De meeste ruiters die problemen hebben met zitten, gaan klemmen. Als je gaat klemmen, druk je jezelf uit het zadel en kun je niet meer zitten. De kip of het ei… Als je lang genoeg oefent om zonder beugels te rijden zal je het uiteindelijk wel leren en je balans vinden, maar ik heb gemerkt dat het veel effectiever – en paardvriendelijker – is om juist aan iemands verlichte zit te werken. Ja, ook bij dressuurruiters! Ruiters kijken me vaak raar aan als ik zeg dat we aan hun verlichte zit gaan werken om hun doorzitten te verbeteren, maar het werkt echt. Ik leer ze een onafhankelijke verlichte zit waarbij het been ontspannen naar beneden hangt met wat lichte spiertonus op de buitenkanten van de benen (in plaats van de binnenkant / klemmend). Eerst op de grond en dan te paard.
De balans is daarna beter, de heupen scharnieren dan mee en het klemmen is verdwenen, waardoor in korte tijd een betere zit is ontstaan. Oftewel er is meer evenwicht en een soepelere meegaandheid ontstaan. U bent overigens van harte welkom om eens te komen kijken naar een les of clinic die ik geef, als u dit in de praktijk wil zien.
Wat betreft uw opmerking over de zadels, daar ben ik het helemaal mee eens. Vaak rijden dressuurruiters met te lange beugels, wat al een belangrijke factor is om (om een lang verhaal kort te houden) te gaan klemmen.
Ik adviseer vaak om de beugels 2 tot soms 4 (!) gaten korter te doen, maar vaak zitten hier dan de wrongen in de weg om korter te gaan zitten… Dus ook zadelmakers / -verkopers zouden zich hierin goed bij moeten scholen.
Beste Frans,
‘Platte’ zadels zijn idd met een lampje te zoeken … ik heb Daaleman gevraagd om een zadel te maken dat het dichtst bij hun oude model kwam, dus plat bovenop, en met minimale wrongen. Het kan dus wel! Dan ook nog alle broeken met stroeve ‘full seat’ eruit, en je kunt tenminste weer zelf bepalen waar je je gewicht heen brengt.
Verder alle hulde aan de column van DWR en we missen John Swaab zeker! Maar heb wel weer wat hoop voor de toekomst, met de mooie voorbeelden in de laatste versie van ‘Dressuur’, o.a. Maarten van Stek.