De scholen starten weer en vlak daarna beginnen de stages. Een stage is een mooie manier voor een stagiair om een bedrijf te leren kennen en als toekomstig professional verder te groeien. En ook voor ondernemers zitten er veel voordelen aan het aanbieden van stages. Maar wat als een stagiair gewond raakt tijdens zijn stage? Wie is dan aansprakelijk? De stageverlener of de school? De antwoorden op deze vragen lees je in dit artikel.
Veilige werkplek
Een ondernemer (hierna: stageverlener) is volgens de wet voor een stagiair niet sneller aansprakelijk dan voor zijn eigen werknemers of voor zijn eigen vrijwilligers. De stageverlener is net zoals een werkgever verplicht om zorg te dragen voor een veilige werkplek. Hij moet alles doen wat redelijkerwijs noodzakelijk is om die veiligheid te waarborgen. Deze zorgplicht is zeer streng, maar een absolute waarborg voor de veiligheid van de stagiairs of werknemers geeft deze zorgplicht niet.
Zo was een eigenaar van een broodjeszaak niet aansprakelijk voor het gewond raken van zijn werkneemster toen zij zich sneed aan een recent geslepen broodmes. Ook zal een stageverlener zijn stagiair niet hoeven uit te leggen hoe hij op een trap moet lopen. Gebeurt er een ongeval bij het uitvoeren van deze alledaagse handelingen, dan is een stageverlener hiervoor niet aansprakelijk.
De stageverlener zal vaak wél aansprakelijk zijn als de stagiair gewond raakt tijdens de stage en het ongeval voorkomen had kunnen worden door het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen. Zo was de werkgever die zijn werkneemster geen veiligheidsschoenen had verstrekt wél aansprakelijk toen de werkneemster tijdens het uitmesten van de potstal uitgleed over de natte vloer en daarbij een vervelende polsbreuk opliep. Als in deze zaak niet een werkneemster maar een stagiair was uitgegleden, dan was de uitspraak hoogstwaarschijnlijk hetzelfde gebleven. Een stageverlener doet er goed aan om het verstrekken van veiligheidsschoenen met de school af te stemmen.
Uitleggen werkzaamheden
Hoewel je als stageverlener geneigd bent om aan te nemen dat een derdejaars stagiair echt wel weet hoe hij veilig de paarden in de paddock kan zetten of hoeven kan uitkrabben, is het vanuit juridisch perspectief aan te raden om – ook bij alledaagse en gebruikelijke handelingen in het hippische bedrijf – de eerste keer mee te kijken met de stagiair of de handeling goed en veilig wordt uitgevoerd. Bij een eerstejaars stagiair kan dat betekenen dat de handeling eerst wordt voorgedaan.
Wordt een stagiair nieuwe werkzaamheden geleerd, dan zal de stageverlener vooraf duidelijke uitleg moeten geven en tijdens de werkzaamheden ook moeten controleren of de stagiair de uitleg goed heeft begrepen en juist uitvoert.
Van een paard vallen
Paardrijden leer je niet zonder te vallen. Toch kan de stageverlener aansprakelijk zijn voor het letsel van zijn stagiair als die van een paard valt. Belangrijk is wel dat vallen van het paard veroorzaakt werd door de eigen energie van het paard. Zo is het weigeren van een paard tussen de hindernissen van de dubbelsprong door de rechter uitgelegd als een uiting van de eigen energie van het paard waarvoor een manege aansprakelijk was. De ruiter had, volgens de manege, onvoldoende been gegeven en de teugels te veel laten vieren. Dit betwistte de ruiter. Duidelijk was wel dat de ruiter geen opdracht had gegeven om tussen de hindernissen plotseling te stoppen en dat het paard de hindernissen goed aankon. De rechter kwam tot de conclusie dat het plotseling stoppen tussen de hindernissen vooral werd veroorzaakt door het storende gedrag van het paard waarvoor de manege aansprakelijk is.
Verliest de stagiair zijn evenwicht tijdens het paardrijden en heeft het paard op geen enkele manier bijgedragen aan het verlies van evenwicht of aan de val van de stagiair, dan kan de stagiair de stageverlener vaak niet aansprakelijk houden voor zijn letselschade. Ook dit kan weer anders worden als de stagiair geen cap droeg tijdens het rijden en op zijn hoofd viel.
Een voorbeeld uit mijn eigen praktijk betreft een eerstejaars stagiaire van een mbo-opleiding die als bedankje van haar stageverlener een paardrijles aangeboden kreeg. Voor de start van haar opleiding had de stagiaire zelf nog maar enkele paardrijlessen gehad. Tijdens de les werd het manegepaard onrustig en de stagiaire angstig. De stageverlener en tevens instructeur stond niet toe dat de stagiaire stopte met de paardrijles en dwong het paard door middel van de longeerzweep tot draf. Het paard schrok, bokte en de stagiaire viel er vanaf. In deze zaak heeft de aansprakelijkheidsverzekeraar van de stageverlener de aansprakelijkheid erkend en kreeg de stagiaire een volledige vergoeding van haar schade.
Een ander voorbeeld uit mijn praktijk betreft een dressuurruiter die op haar eerste werkdag de opdracht kreeg om een springpaard te berijden. Ze kreeg vervolgens de opdracht om een steilsprong van één meter te nemen, waar zij echter nog geen enkele ervaring mee had. Het paard was onrustig en weigerde de hindernis, waardoor mijn cliënte hard op de grond viel. Relevant in deze zaak is dat het springpaard eigendom was van de werkgever en dat de werkgever wist dat mijn cliënte geen springervaring had. Ook in deze zaak heeft de aansprakelijkheidsverzekeraar van de springstal de aansprakelijkheid erkend en kreeg mijn cliënte haar schade volledig vergoed.
Zoals aangegeven, is de stageverlener niet altijd aansprakelijk voor het gewond raken van zijn stagiair. Is er sprake van opzet of bewuste roekeloosheid aan de kant van de stagiair, dan is de stageverlener ook niet aansprakelijk. Wel moet de stageverlener bewijzen dat hiervan sprake is. Uit de rechtspraak blijkt wel dat de drempel om aan te nemen dat er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid zeer hoog is en het de stageverlener dan wel werkgever zelden lukt om hiervoor bewijs aan te dragen.
Invullen logboek
Gaat het ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch mis, dan is het de stageverlener die moet bewijzen dat hij heeft voldaan aan de zorgplicht en niet de stagiair. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld aansprakelijkheid als gevolg van een verkeersongeval. Dan moet de eiser de toedracht van het verkeersongeval en de schade bewijzen.
Is de exacte toedracht niet duidelijk, dan komt dat voor risico van de stageverlener en moet de stagiair schadeloos worden gesteld. Wat helpt is als de stageverlener en stagiair dagelijks het stagelogboek invullen. Welke werkzaamheden heeft de stagiair uitgevoerd en welke waren nieuw? Nieuwe werkzaamheden doet de stageverlener eerst samen met de stagiair en het is goed om dit te noteren in het logboek.
Kan de stageverlener aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan, dan is hij richting de stagiair niet aansprakelijk. Zoals aangegeven hoeft de stageverlener alledaagse handelingen niet uit te leggen. De stagiaire die een kop hete thee op haar agenda had gezet die daarna over haar heen viel, kon haar stageverlener niet aansprakelijk houden. Zo zal een stagiair die een zadel op zijn eigen voet laat vallen weinig kans hebben om zijn stageverlener aansprakelijk te houden. Maar als de stageverlener toestaat dat de stagiair op teenslippers zijn werkzaamheden uitvoert of als hij het zwaarste zadel op de bovenste zadelstang moet plaatsen dan is er wel een kans dat de stageverlener aansprakelijk is. Immers met veiligheidsschoenen of een andere en lagere opbergplek voor het zadel had gemakkelijk voorkomen kunnen worden dat de stagiair gewond zou raken.
Verleggen aansprakelijkheid
De stageverlener kan richting de stagiair de aansprakelijkheid niet uitsluiten. Wel kunnen er tussen de stageverlener en de school afspraken zijn gemaakt over het verleggen van de aansprakelijkheid van de stageverlener naar de school. Zijn deze afspraken er niet? Dan gelden de wettelijke regels.
De stageverlener doet er verstandig aan om naast het nemen van veiligheidsmaatregelen een aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven af te sluiten waarbij ook ongevallen van zijn werknemer(s) en stagiair(s) zijn gedekt. Gaat het onverhoopt toch mis, dan vergoedt de aansprakelijkheidsverzekeraar de schade van de stagiair. Zijn de stageverlener en zijn aansprakelijkheidsverzekeraar van mening dat er geen aansprakelijkheid is aan de kant van de stageverlener, dan zal de aansprakelijkheidsverzekeraar verweer voeren (bij de rechter) en hiervan ook de kosten dragen. Is er geen aansprakelijkheidsverzekering, dan zal bij aansprakelijkheid de stageverlener zelf de schadevergoeding aan de stagiair moeten betalen.
Alle omstandigheden van het ongeval zijn relevant bij het beoordelen van de aansprakelijkheid. Op voorhand kan dus niet aangegeven worden wanneer er géén of wanneer er wél aansprakelijkheid is aan de kant van de stageverlener. Maar omdat een stageverlener niet sneller aansprakelijk is voor een ongeval van een stagiair dan dat hij is voor een ongeval van zijn werknemer heeft de hippische ondernemer, die de veiligheid op en om zijn onderneming op orde heeft, niets te vrezen. Hij kan genieten van de groei en ontwikkeling van zijn stagiair.
Jessica Droog-Koren, Letselschadejurist en NIVRE Register-Expert bij Letselsmid
De ervaringen met stagiairs van andere stagebedrijven lezen? Bestel snel de Paardenkrant nr. 36, met speciaal onderwijsdossier.