Succesvol een hippisch bedrijf runnen zonder goed personeel is vrijwel onmogelijk. Alle activiteiten die plaatsvinden op een hippisch bedrijf vragen om enthousiaste personeelsleden die vol passie hun werk kunnen uitvoeren. Goed personeel en goed werkgeverschap zijn daarom van levensbelang. Wie goed is voor zijn personeel is, krijgt vaak loyaliteit, betrokkenheid en inzet terug.
Er is de afgelopen jaren veel gepleit voor een beter personeelsbeleid in onze sector. Eerder pleitte het FNV zelfs voor een aparte cao voor de paardensport. Zij startte hierbij een petitie, waarvan de resultaten tot op heden nog niet openbaar zijn. FNRS ziet liever dat er bijvoorbeeld samen met de SRP een goede arbeidsvoorwaardenregeling wordt opgesteld om de gehele sector te faciliteren. Wat zijn de mogelijkheden om de arbeidsvoorwaarden voor werknemers in de hippische sector goed te organiseren? Wat zijn de verschillen tussen een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) en een arbeidsvoorwaardenregeling (avr)?
Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)
De cao is een verzameling arbeidsvoorwaarden die voor iedereen, die lid is van de betreffende vakbond of werknemersvereniging, geldt bij een bedrijf of binnen een sector. Een cao wordt vastgesteld in overleg tussen vertegenwoordigers van de werknemers (vakbond) en het bedrijf/bedrijven en/of vertegenwoordigers van de sector.
Een cao kan algemeen verbindend verklaard (avv) worden door de rechter. In dat geval geldt de vastgestelde cao voor iedereen binnen het bedrijf of de sector. Het maakt dan niet uit of je wel of niet lid bent van een vakbond of een andere werknemersorganisatie waarmee de cao is afgesloten. In Nederland zijn er zo’n 1.100 cao’s, waarvan ongeveer 200 voor een sector specifiek.
Arbeidsvoorwaardenregeling (avr)
De avr is een verzameling arbeidsvoorwaarden die door de werkgever en eventueel de ondernemingsraad (or) wordt vastgesteld. Dit geldt alleen voor dat bedrijf en is alleen mogelijk als er geen cao van toepassing is. Hierbij maakt het niet uit of de cao algemeen bindend verklaard is of niet. De avr kan gelden voor alle medewerkers binnen een bedrijf, of maar voor een deel van hen. Het voordeel van een avr is dat deze beter aansluit op de wensen van de werknemers. Nadeel is dat de onpartijdigheid van de onderhandelaars verloren gaat in het overleg. Voor hippische bedrijven is het veelal, gezien de omvang van het personeelsbestand, niet nodig om een OR samen te stellen. Wel hebben medewerkers recht op medezeggenschap in de vorm van een personeelsvertegenwoordiger, indien een bedrijf een avr wil opstellen.
Wat is het verschil tussen een cao en avr?
Een cao en een avr zijn twee verschillende dingen die hetzelfde regelen. Denk bijvoorbeeld aan een stopbord en een verkeerslicht. Ze zorgen er allebei voor dat je stilstaat, maar zijn niet hetzelfde. Het belangrijkste verschil tussen een cao en een avr is dat een cao wordt gesloten door vertegenwoordigers die (bijna altijd) buiten het bedrijf of de sector werkzaam zijn. Een avr is een besluit tussen een bedrijf en de ondernemingsraad (or). De leden van de OR zijn in dienst van het betreffende bedrijf. Een ander verschil is dat een avr stilzwijgend verlengd kan worden. Voor een nieuwe cao zijn nieuwe onderhandelingen nodig.
Wat is er al wel beschikbaar in de sector?
De hippische sector heeft geen cao, daarom is het belangrijk dat ondernemers zelf werkafspraken duidelijk op papier zetten. Dit is een leidraad voor medewerkers, maar ook voor de ondernemer en gaat verder dan een arbeidsovereenkomst. Het zelf opstellen van een personeelsreglement (ook wel personeelshandboek genoemd) kan hierbij goed helpen. Het is belangrijk om hierin alle afspraken, voorschriften en procedures op te nemen. Daarbij heb je alle afspraken voor alle personeelsleden op eenzelfde manier vastgelegd.
Op dit moment zijn er al diverse hulpmiddelen beschikbaar om het personeelsmanagement op een hippisch bedrijf goed te organiseren. De Arbocatalogus voor de paardenhouderij beschrijft hoe in onze sector omgegaan moet worden met machines, chemicaliën etc. Voor de meest voorkomende knelpunten en aandachtsgebieden heeft Stigas, samen met werknemers- en werkgeversorganisaties in de groene sector, oplossingen en aanbevelingen op een rij gezet. Dit vormt de basis voor de RI&E.
De FNRS heeft een voorbeeld personeelsreglement ontwikkeld waarin basisregels staan ten aanzien van goed werkgeverschap en personeelsmanagement. Hierin staan richtlijnen beschreven met betrekking tot onder andere vakantie en bijzonder verlof, functioneren en beoordelen, ziekte en arbeidsongeschiktheid. Voor FNRS-leden is dit personeelsreglement kosteloos te downloaden en aan te passen naar hun bedrijfsspecifieke situatie. Hiermee kunnen zij personele zaken vastleggen voor hun medewerkers.
Werken in hippische sector moet aantrekkelijker
De noodzaak voor een strategisch personeelsbeleid is hoog. Het is voor de hele sector moeilijk om goed personeel te vinden. Of het nu om stalmedewerkers, horecapersoneel of instructeurs gaat, aan alle soorten personeel lijkt een chronisch tekort te zijn. Onze branche verlangt een enorme betrokkenheid, inzet, flexibiliteit en verantwoordelijkheid van de medewerkers. Goed opgeleid personeel is belangrijk en moet betaald worden voor de inzet. Bedrijven moeten het aantrekkelijk maken om op hun bedrijf aan de slag te willen gaan. Personeel is belangrijk kapitaal voor de ontwikkeling van het bedrijf. Bij goed werkgeverschap horen goede arbeidsvoorwaarden, maar ook een goed personeelsbeleid. Dat is breder dan alleen geld; ook functioneringsgesprekken, opleiding en scholing horen erbij. Door medewerkers te boeien en te binden behoud je ze mogelijk langer.
Voldoende en tevreden personeel valt en staat dus met een sterk personeelsbeleid. En dat is nodig, want om het personeelstekort te verkleinen wordt het tijd dat het werken in de hippische sector een stuk aantrekkelijker wordt gemaakt.
Lelymare Horses: ‘Waardering niet alleen in salaris’
Fenna Elzinga is de eigenaar van Lelymare Horses: een revalidatie-, aquatrainercentrum en opfok. Ze heeft een vast team in dienst met weinig doorloop. Hoe creëer je in de hippische sector een sterk team dat je door dik en dun ondersteunt? Fenna vertelt over haar werkwijze.
“Ik hecht veel waarde aan een goed team, want een hippische onderneming gaat zeven dagen in de week door. Ik praat erg veel met ze over hun toekomst en de ontwikkelingen die ze willen maken. Natuurlijk zijn goede arbeidsomstandigheden en -voorwaarden daarbij een ‘must’. Ze moeten ook hun hypotheek, pensioen en vakantiedagen kunnen opbouwen, daar wil ik voor zorgen. Ik verwacht best wat flexibiliteit in werkuren en dagen van mijn personeel. Als ik wat verwacht van mijn personeel, vind ik ook dat daar wat tegenover staat. Waardering zit niet altijd in het salaris, maar ook dat mensen zich fijn en gewaardeerd voelen. Daarom zorg ik dat mijn personeel echt onderdeel is van het bedrijf en laat ik ze actief meedenken. Hoe meer je je personeel meeneemt in je bedrijf, hoe meer ze zich verbonden voelen. Iedereen geef je een eigen taak en verantwoordelijkheid, zo werk je aan een gezamenlijk doel. Ik ga echt na wat de kwaliteiten zijn van de persoon en wat hij/zij leuk vindt om te doen, daarop baseer ik de werkzaamheden. Dit zorgt dat de baan interessant en uitdagend blijft.” Lees hier verder hoe Fenna het personeelsbeleid op haar bedrijf heeft geprofessionaliseerd.
Hippische medewerkers bouwen bijna geen pensioen op
Naast dat de hippische sector geen cao heeft zijn de pensioenen in onze sector ook vaak nog niet georganiseerd. Een groot deel van de medewerkers in deze sector bouwt geen pensioen op. Dit geldt overigens voor meerdere beroepen in Nederland. Stichting van de Arbeid, een samenwerkingsverband van VNO-NCW, MKB-Nederland, LTO Nederland, FNV, CNV en VCP, hebben een aanvalsplan gemaakt om de zogenoemde ‘witte vlekken’ in kaart te brengen. De ‘witte vlekken’ zijn beroepsgroepen die geen pensioen opbouwen. Stichting van de Arbeid heeft in oktober 2022 nog een brief aan het ministerie aangeboden met een aangescherpt stappenplan. Voor de hippische sector zal ook qua pensioenen een oplossing moeten komen. Het opbouwen van pensioenen kan op diverse manieren door werkgevers worden aangeboden. FNRS organiseert in 2023 een bijeenkomst om ondernemers te informeren naar de mogelijkheden.
Professionalisering personeelsbeleid
Wanneer we als branche verder willen professionaliseren dan is het van belang om goed na te denken over wat hippische ondernemers hun medewerkers, naast het werken met paarden, kunnen bieden. De hippische branche kent, in tegenstelling tot vele andere branches, geen eigen cao. Regelmatig komt de vraag op of de branche daar behoefte aan heeft of dat er andere oplossingen zijn die ons verder zouden kunnen helpen. Een voorgeschreven sectorspecifiek arbeidsreglement is wellicht een goede start om het personeelsbeleid in de hippische sector een meer uniforme inhoud te geven en het toekomstperspectief voor personeel te verbeteren.